Waarom plastic beter is dan u denkt en het zelfs de olifant redt
Dat plastic een gigantisch milieuprobleem vormt, heeft minder te maken met het materiaal zelf dan met wereldwijd mismanagement.
Als er één figuur symbool staat voor de verwondering die de natuur kan opwekken, dan is het Sir David Attenborough. Al enkele jaren voert de tv-presentator vurig campagne tegen het plastic waarop hij en zijn filmcrews op de meest afgelegen plaatsen op de planeet stoten.
‘Het afval in onze zeeën had daar nooit mogen belanden’, zei hij in een interview. ‘Veel van dat plastic had welbeschouwd nooit mogen worden geproduceerd.’
Die eerste uitspraak houdt steek, de tweede niet. Attenborough houdt geen rekening met de uitzonderlijke voordelen van plastic – zowel voor de mens als voor de omgeving.
Plastic is een uitstekend alternatief voor materialen die veel zwaarder, duurder en moeilijker te produceren zijn, en ook nog eens een stuk minder duurzaam zijn. In de bouwsector, de auto-industrie, consumentenelektronica en talloze andere industrieën en goederen is het intussen ondenkbaar geworden dat plastic er niet zou zijn.
Wat als de witte toetsen op pianoklavieren uit ivoor zouden zijn gemaakt in plaats van plastic?
Voedingsmiddelen blijven veel langer vers. Zonder plastic zou de wereldwijde handel in vlees, vis, fruit en groenten een schijntje zijn van wat ze nu is. Producten als rijst, kookolie en poedermelk kunnen veilig en veel goedkoper worden bewaard en gedistribueerd. Een glazen fles van een liter weegt zo’n twintig keer meer dan een fles uit plastic met hetzelfde volume: dat betekent aanzienlijke besparingen in de transportkost en -uitstoot.
Vandaag zijn we veel minder afhankelijk van oudere materialen, en in veel gevallen van de levende wezens waarvan we die winnen. Wereldwijd zijn er misschien 10 miljoen piano’s. Wat als de witte toetsen op al die klavieren uit ivoor zouden zijn gemaakt? Hoeveel olifanten zouden dan nog overleven?
De strijd om het statiegeld: waarom werkt het in Nederland, maar niet in België?
In de Antarctische sneeuw en onze hersenen
Voor alle duidelijkheid: onze wereldwijde afhankelijkheid van plastic heeft wel degelijk enorme nadelen. Het alomtegenwoordige plastic afval tast overal ongerepte natuur aan, en de dieren die er leven. En dat is de zichtbare schade. Steeds vaker treffen wetenschappers microplastics aan in de voedselketen, in onze hersenen en zelfs in de ogenschijnlijk zuivere sneeuw van Antarctica.
De geschiedenis leert ons dat industriële materialen onvoorziene schade kunnen berokkenen, en dat we de gevolgen veel te laat inzien. Loodverf en gelode benzine hebben jarenlang de gezondheid en ontwikkeling van onnoemelijk veel mensen in gevaar gebracht. Tenzij er nu massaal wordt geïnvesteerd in onderzoek, dreigt hetzelfde te gebeuren met microplastics.
De beste manier om vervuiling tegen te gaan is niet door plastic in de ban te doen, maar door het veel zorgvuldiger te managen. Eén manier om dat te doen, is door het afval te recyclen. Onderzoekers en bedrijven voeren onderzoek uit naar betere verwerkingstechnologieën. Dat loont: de voorbije twee decennia is het aandeel gerecycled plastic verdubbeld. Maar hergebruikt plastic maakt nog altijd slechts 9 procent uit van alle plastic dat in omloop is.
De beste manier om vervuiling tegen te gaan is niet door plastic in de ban te doen, maar door het veel zorgvuldiger te managen.
Dat die verhouding zo scheef zit, komt niet zozeer doordat we niet geven om onze planeet. Het komt doordat recyclen veel moeilijker is dan we zouden denken. Het is ook veel duurder, door de vele technische uitdagingen en alle sorteerwerk. Rijke landen besteden die arbeid uit, en exporteren hun afval naar armere landen. Alleen hebben die de middelen niet om al dat plastic te recyclen. In veel gevallen kunnen ze niet eens hun eigen afval verwerken.
Wereldwijd wordt naar schatting 59 procent van alle plasticafval gesorteerd door zo’n 20 miljoen arbeiders, die dikwijls in abominabele omstandigheden moeten werken.
Hannelore Geeraert (27) onderzoekt een duurzaam alternatief voor traditionele plastic
Finse innovatie
Er zijn alternatieven om plastic te verwerken. Het potentieel van stortplaatsen blijft onderbenut. Met goed beheer en nauwgezette monitoring zijn vuilnisbelten veel minder milieubelastend dan we denken, en vormen ze een veel eenvoudiger en efficiënter alternatief voor slecht uitgevoerde recycling. Nog een voordeel: al dat plastic hoeft niet de halve wereld rond om vervolgens te worden gedumpt of verbrand in plaats van gerecycled.
Hergebruikt plastic maakt nog altijd slechts 9 procent uit van alle plastic in omloop.
Ook verbrandingsovens bieden mogelijkheden. Ze hebben een slechte reputatie, maar ze kunnen energie produceren en de uitstoot kan (deels) worden afgevangen. Het Finse Fortnum heeft een methode ontwikkeld om de koolwaterstoffen die bij de verbranding vrijkomen om te zetten in een plastic restproduct. Dat is het soort innovatie waarop we moeten voortbouwen.
De voordelen van plastic zijn veel groter dan velen willen toegeven. Net als de mogelijkheden om de nadelen te ondervangen.
De strijd tegen microplastics begint pas: ‘Alle elementen voor de invoering van statiegeld liggen op tafel’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
