Op 5 maart werd door de Verenigde Naties (VN) in New York een historisch akkoord gesloten om de biodiversiteit op volle zee te beschermen. Het High Seas-verdrag, zoals het heet, was al lang in de maak en bleek een harde noot om te kraken. In totaal hadden VN-lidstaten bijna twee decennia nodig om tot een akkoord te komen.

Concreet werd er beslist om 30 procent van de ‘volle zee’ te beschermen. Die term slaat op gebieden die buiten de territoriale wateren van staten liggen. Daardoor zijn ze niet onderhevig aan regels van staten, zoals wel het geval is voor andere wateren. Dat leidt onder meer tot overbevissing en het ongebreideld aanboren van grondstoffen.

België was een van de initiatoren van het verdrag. Onder de noemer The Blue Leaders schaarden België en 23 andere staten zich achter de doelstelling om minstens 30 procent van de volle zee te beschermen. Die doelstelling is nu dus behaald, zij het in minimale vorm.

Van wie is de oceaan?

De vrije zee

De vrije zee, mare liberum, is de term die in het inter-nationaal recht wordt gebruikt voor het principe van vrije handel op zee. Volgens dit principe zijn de oceanen en zeeën van iedereen en hebben alle landen vrije toegang tot de zee om te reizen en te handelen.

In 1455 schreef paus Nicolaas V de Romanus Pontifex, een document waarin hij Portugal en Spanje het alleenrecht gaf over de nieuw ontdekte gebieden in Azië en Afrika.

In 1603 werd er een Portugees schip, de Santa Catarina, in beslag genomen door de Nederlanders. De buit bleek miljoenen waard, wat deed verlangen naar meer. De VOC, Vereenigde Oostindische Compagnie, deed daarom een verzoek aan de Nederlandse rechtsgeleerde Hugo de Groot, die in zijn principe van de vrije zee stelde dat de oceanen en de lucht vrij waren omdat ze niet door enig land bezet konden worden en daarom geen eigendom van een land konden zijn.

Zeeniveaus

Wie en wat leeft er in de zee?

Wanneer ook planten en andere organismen in rekening worden gebracht, verkleint dat aandeel weliswaar tot slechts 10 procent.