Britse onderzoekers van de University of Exeter hebben aan de hand van een 40 jaar lange studie van een groep orka’s mogelijk een evolutionair mysterie opgelost.
De menopauze is een evolutionaire anomalie. Slechts drie diersoorten op aarde kennen de het fenomeen: de orka, de griend en de mens. Nog steeds begrijpen wetenschappers niet helemaal waarom de menopauze bestaat. Een bestaande theorie is de zogenaamde oma-hypothese, die gedeeltelijk werd ontwikkeld door Kristen Hawkes, professor antropologie aan de University of Utah. Zij stelt dat vrouwen nog lang leven na de menopauze omdat ze dan voor de kleinkinderen kunnen zorgen wat de overlevingskansen van die laatsten verhoogt. Maar die these ligt onder vuur. De voordelen die vrouwen hebben door voor hun kleinkinderen, die slechts een kwart van hun genen dragen, te zorgen, zouden veel te klein zijn voor de vrouwen om met de voortplanting, waarbij ze meer genen kunnen doorgeven, te stoppen.
Een nieuwe studie van orka’s in het vakblad Current Biology maakt weliswaar geen komaf met de oma-hypothese, maar stelt dat het fenomeen toch iets ingewikkelder is dan dat. Met name de concurrentie-hypothese zou weleens een mogelijke verklaring kunnen bieden voor de menopauze, ook bij de mens.
Moeder vs dochter
Vrouwelijke orka’s beginnen zich doorgaans voort te planten op de leeftijd van 15 jaar en gaan rond hun dertigste of veertigste in de overgang, hoewel ze tot meer dan 90 jaar kunnen worden. Ze brengen dus twee derde van hun leven door zonder te zorgen voor nageslacht. In evolutionair opzicht lijkt dit weinig steek te houden want een soort wil toch zoveel mogelijk nageslacht hebben?
De onderzoekers stellen dat een voortplantingsconflict tussen moeders en dochters een belangrijke rol zou kunnen hebben in de evolutie van de menopauze. Zo blijkt dat wanneer moeders en dochters rond dezelfde tijd broeden, de kalfjes van de oudere vrouwen een hogere mortaliteitsgraad vertonen dan die van de jongere vrouwtjes omdat die laatste er beter in slagen om hun jongen te voeden. Het is dus evolutionair gezien beter dat de oudere vrouwen hun onvruchtbare levensfase dan maar aanvatten en hun energie steken in het assisteren van de groep in het zoeken naar voedsel.
Vooral bij orka’s valt de opvallende leidersrol op van de oudere vrouwelijke orka.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier