Wereldwijd bestaan er maar liefst 20.000 dieren die planten bestuiven, van bijen over kolibries tot vlinders. Hun aantal slinkt jaar na jaar echter drastisch. Dat is niet alleen een probleem voor liefhebbers van insecten, maar ook voor de globale voedselproductie.
Eerdere studies naar de gezondheid van de populatie bestuivers waren steeds erg lokaal verankerd en concentreerden zich op bepaalde landen of regio’s. Deze week heeft de VN echter een eerste globaal onderzoek gepubliceerd. Daarin wordt uitgelegd hoe belangrijk de dieren zijn voor de wereldwijde voedselproductie en vooral hoe penibel hun situatie vandaag is.
Aan het rapport, dat vrijdag gelanceerd werd door de Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES), werken al sinds 2014 meer dan 70 experts mee. Samen concluderen ze vier punten: bestuivers zijn enorm belangrijk voor de mensheid, de populaties (wild of gekweekt) krimpen ontegensprekelijk, verschillende factoren liggen daaraan aan de basis en last but not least: het is nog niet te laat om de tendens om te buigen.
Het belang van bestuivende dieren
Het IPBES stelt dat we de bestuivers beter moeten beschermen omdat deze diertjes erg belangrijk zijn voor de globale voedselvoorziening. Dat die constatatie niet uit de lucht gegrepen is, bewijzen volgende cijfers: bijna 90% van de bloeiende planten op de aarde zijn afhankelijk van bestuiving door dieren. Dat betekent dat 70% van onze eetbare gewassen niet meer zou bestaan als er geen bestuivers meer waren.
Maar liefst 40% van de 20.000 soorten bijen staan geclassificeerd als bedreigd.
De wereldpopulatie groeit, dus moet er ook steeds meer voedsel geproduceerd worden. Het rapport signaleert dat het aantal landbouwproducten die afhankelijk zijn van dierlijke bestuiving in de laatste 50 jaar met 300% gestegen is. Voor wie dat allemaal wat te abstract vindt, heeft het IPBES ook de waarde berekend van de economie die gebaseerd is op dierlijke bestuiving: de beestjes hebben maar liefst 235 tot 577 biljoen dollar aan hun pootjes kleven.
Bestuivende dieren zijn dus niet alleen belangrijk om ons van een mooie bloemenweide te voorzien: ook de wereldwijde voedselproductie en de inkomens van miljoenen mensen staan op het spel.
Schrijnend
Toch geeft de studie aan dat die voor ons levensnoodzakelijke dieren er niet zo goed voor staan. Maar liefst 16% van alle soorten – vooral vogels en vleermuizen – zijn met uitsterven bedreigd. Het viel de onderzoekers zwaarder cijfers te geven over insecten, maar ook daar zien ze een dalende lijn, vooral bij de vlinders en bijen.
Vooral bij die laatste wordt de toestand schrijnend: maar liefst 40% van de 20.000 soorten bijen staan geclassificeerd als bedreigd.
Verschillende oorzaken…
Het rapport wijst niet naar één schuldige, maar duidt verschillende oorzaken van de wereldwijd dalende populaties aan.
Een belangrijke oorzaak zien de onderzoekers in de vernietiging van natuurlijke habitats. Sommige soorten bestuivers kunnen eerder welke plant bezoeken, anderen voeden zich alleen met een specifieke soort. Om een grote verscheidenheid aan bestuivers te hebben, groeien er ook best verschillende soorten te bestuiven planten. Het cultiveren van land heeft vaak een verwoestend effect op de biodiversiteit.
Ook intensieve landbouw wordt genoemd in het rapport. Akkers zijn niet alleen erg arm aan biodiversiteit (want doorgaans staat er maar één soort gewas op), wat er op groeit, wordt vaak ook nog eens besproeid met pesticiden. Die zijn soms schadelijk voor de dieren die van de planten eten. Niet elke pesticide was even schadelijk voor elke dierensoort, maar de bij is wel vaak het slachtoffer.
Tenslotte dragen ook ziektes en de invloed van invasieve soorten bij aan de inkrimpende bestuiverspopulatie. Ten slotte geven de onderzoekers nog mee bezorgd te zijn over de gevolgen van de klimaatsverandering. Die kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat sommige soorten vroeger of later emigreren, waardoor ze hun favoriete seizoensgebonden planten nog niet of niet meer vinden.
… Vragen om verschillende oplossingen
Met zoveel veroorzakende factoren is de vraag wat we kunnen doen om dit te veranderen niet gemakkelijk te beantwoorden. Toch kan het, zo geloven de onderzoekers. Het rapport pleit ervoor natuurgebieden te beschermen, diverser te maken en verschillende gebieden met elkaar te verbinden door groene corridors aan te leggen.
Ook de landbouwsector kan heel wat betekenen. De onderzoekers vragen om meer praktijken uit de biologische landbouw toe te passen en meer andere soorten planten naast hun velden te laten groeien.
“De vraag die we ons als samenleving moeten stellen, is: kunnen we echt maar een ding tegelijkertijd doen of kunnen we én verschillende habitats beter beheren én ons pesticidengebruik beter controleren?” De IPBES blijft dus hoopvol, maar: “het wordt wel tijd dat de overheid actie onderneemt.”
Bron: The Washington Post
(EK)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier