Planten of dieren die voorkomen op plekken waar ze niet van nature vandaan komen, vormen een aanzienlijke dreiging voor de inheemse natuur die door hun aanwezigheid beschadigd raakt. Zogenoemde invasieve exoten spelen volgens onderzoekers van het Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) een belangrijke rol bij het uitsterven van planten- en dierensoorten, en vormen een dreiging voor menselijk welzijn en voedselzekerheid. De kosten als gevolg van de schade zijn enorm: in 2019 ging het om een jaarlijks bedrag van meer dan 423 miljard dollar (391 miljard euro).
Invasieve exoten spelen een rol bij zo’n zestig procent van de plant- en diersoorten die uitsterven. Dat berekende het IPBES. In zestien procent van de gevallen waren de invasieve exoten zelfs de enige reden waardoor de soort is uitgestorven. Het biodiversiteitspanel van de VN analyseerde voor haar studie 13.000 eerder uitgevoerde studies door 86 internationale experten in 49 landen.
Europa, Amerika en Centraal-Azië zijn de regio’s waar het grootste aantal van deze niet-inheemse soorten door menselijke activiteit werd geïntroduceerd, terwijl negentig procent van de verdwenen dieren en planten op eilanden worden geconstateerd. Door menselijk handelen zijn al meer dan 37.000 exoten op plekken terechtgekomen waar ze normaal gesproken niet voorkomen. Dit is een “conservatieve schatting”, en het aantal groeit ongekend snel. Bijna een op de tien (in totaal 3.500) van deze soorten zijn invasief, wat betekent dat hun aanwezigheid tot problemen leidt. Ze verstoren de balans in ecosystemen en verdringen planten- en dierensoorten, die daardoor minder welig tieren of lokaal zelfs niet meer voorkomen.
“Invasieve exotensoorten vormen een grote bedreiging van de biodiversiteit en kunnen onomkeerbare schade aanbrengen aan de natuur”, schrijven de onderzoekers. Niet alleen kan de aanwezigheid van de exoten ertoe leiden dat soorten voorgoed uitsterven, maar ze vormen ook een bedreiging van menselijk welzijn. “De aanwezigheid van soorten op plekken waar ze niet thuishoren en niet in het ecosysteem passen wordt te vaak genegeerd totdat het te laat is. Inmiddels vormen uitheemse soorten een serieuze uitdaging voor mensen in alle regio’s en in elk land. Naast de schadelijke gevolgen voor de natuur vormen invasieve soorten ook een bedreiging voor het levensonderhoud, de voedselveiligheid, de toegang tot water, de economie en de menselijke gezondheid”, besluit het rapport.
De schade door de invasieve exoten kost ook enorm veel. De economische schade wordt begroot op meer dan 423 miljard dollar per jaar, een viervoud van de kost in 1970. Volgens de VN-onderzoekers is dat cijfer een onderschattig van de werkelijke kost.
“De kosten van nietsdoen zijn erg hoog”, klinkt het bij de auteurs van het rapport. “Mensen vormen de kern van het probleem, maar ze staan ook centraal in de oplossing ervan.”
