‘Ook op miezerige lentedagen moeten we de regen omarmen’

‘Ondanks de irritante verpakking is de regen een fantastisch cadeau’, schrijft Wendy Francken van Vlario. Ze pleit voor ambiteuzere plannen om de insijpeling te verbeteren om zo het water beter vast te houden.

Wie op een regenachtige lentedag de sociale media checkt, moet niet ver zoeken om een grappige, maar venijnige sneer te vinden over grondwater. Want hoe kunnen we daar nu een tekort aan hebben als het onophoudelijk regent?

De realiteit is ontnuchterend. We zitten met een groot probleem in Vlaanderen: er zit te weinig water in onze bodem. Van 164 landen staat België op de 23e plaats in de categorie ‘hoge waterschaarste’. Dat weet de Vlaming niet. Waar we ons al helemaal niet bewust van zijn, is dat we onze handjes moeten kussen als het regent. En ja – ook als er lange tijd heel veel water uit de hemel valt. En ja, ook als dat in de lente het geval is.

Dat Vlaanderen kampt met hoge waterschaarste heeft alles te maken met de gevoeligheid van ons grondwater voor klimaatsverandering. Onze bovenste grondlagen liggen namelijk dichter bij de oppervlakte dan dat op op andere plekken het geval is. Dat maakt ons kwetsbaarder bij aangehouden droogte – want ook dat krijgen we op ons bord.

En daar komt de heilzame werking van regenwater in het spel. Wist u dat de wateraanvoer in Vlaanderen bijzonder beperkt is? Het is vooral regen die onze waterreseves moet bijspekken, want in tegenstelling tot Wallonië en Nederland hebben we niet zo veel rivieren die water binnenbrengen. In Nederland brengt de Rijn bijvoorbeeld heel veel smeltwater uit de Alpen binnen. Dat wordt gestockeerd in het Ijsselmeer: een machtig natuurlijk waterreservoir … dat wij in Vlaanderen niet hebben.

Er is één regio in Vlaanderen die kreunt onder de waterschaarste en dat is West-Vlaanderen. Ook al staat in de Westhoek het water regelmatig tot aan de lippen, toch wordt de regio terecht ‘de woestijn van Noord-West-Europa’ genoemd. Water zit er erg diep en er zijn weinig mogelijkheden tot grondwaterwinningen. Het water waar we wel aankunnen, wordt overgeëxploiteerd door bedrijven en de landbouw. Enkel regen en het creëren van een zo breed mogelijk gebied waar diepe waterinsijpeling mogelijk is, helpt om de reserves bij te vullen. Dat is hard nodig, want in diezelfde regio dreigt hoog gevaar op verzouting door de combinatie van droogte en zeespiegelstijging.

Of u, als burger, in dit verhaal uw steentje kunt bijdragen? Absoluut. Probeer de kleine stukjes land waarover u zelf wat over te zeggen hebt -uw tuin, uw oprit- zo snel mogelijk te ontharden als dat nog niet het geval is. In vergelijking tot de jaren 70 is drie keer zoveel van onze Vlaamse landoppervlakte verhard. Dat cijfer stijgt nog steeds en dat kunnen we samen omdraaien. Door verharding krijgt regenwater onvoldoende de kans om in te sijpelen en vloeit het in grote mate af naar rioleringen en beken. Experten leggen best eenvoudig uit waarom dat niet ideaal is: daar waar het regenwater valt, moet het bij voorkeur opgeslagen worden in de grond. Uiteraard hebben we goede afwateringsystemen, buffer- en spaarbekkens nodig – maar alles begint bij de basis. En dat is in dit geval letterlijk: de grond. Als u meewerkt aan een goede, lokale insijpeling van regenwater dan bouwt u mee aan de reserves van morgen en aan het voorkomen van overstromingen.

Als u eenmaal warm gelopen bent, aarzel dan niet om ook uw lokaal bestuur hierover te kietelen. Die leggen met de verkiezingen in zicht graag hun oor te luister bij de burger. Vraag hen wat zij van plan zijn om ervoor te zorgen dat regenwater in uw stad of gemeente genoeg plaats krijgt om op een natuurlijke manier in de bodem te infiltreren. Dat is belangrijk, want nu water steeds schaarser wordt, wil je graag een stevige lokale reserve. De weerdiensten voorspellen dit jaar trouwens een bijzonder warme zomer met hevige buien. Vraag hen daarom ook eens naar hun globale waterplan. Het is goed om te weten hoe jouw bestuur overtollig water wil aanpakken om er zo voor te zorgen dat jij straks de slippers en de woonkamer droog houdt … in de zomer.

Lang verhaal kort: regen is een cadeau. Het is lelijk verpakt, maar het komt ons ontzettend goed van pas. Probeer het ook op miezerige lentedagen te omarmen en hou het vast.

Wendy Francken is directeur van kenniscentrum waterbeheer VLARIO en voorzitter van de European Water Foundation.