Van regenton tot wadi: zo doet u uw voordeel met de vele regen

Ontharding is meer dan alleen wat tegels uitbreken. Uw tuin moet ook natter (kunnen) worden. Groenjournalist Marc Verachtert en tuinexpert Bart Verelst vertellen u hoe u dat doet. ‘We moeten af van het idee dat onze tuin een immens bouwwerk moet zijn.’

Wat als een tuin regenwater opneemt wanneer het er is en netjes weer afgeeft aan de planten wanneer zij ernaar verlangen? Dat kan dankzij enkele eenvoudige ingrepen, zeggen tuinarchitect en groenjournalist Marc Verachtert en tuinexpert Bart Verelst. Zij willen de Vlaming warm maken voor de ‘sponstuin’, die onder meer te veel regen kan opvangen.

‘In tijden van almaar langere periodes van droogte en momenten van overvloedige regen staan mensen nogal huiverig tegenover het aantrekken van veel water in hun tuin,’ zegt Verelst. ‘Toch is die angst voor water ongegrond. Voor ons is klimaatopwarming niet synoniem met de ondergang van de wereld. Wij keren het verhaal om. We tonen mensen hoe ze zich al dan niet budgetvriendelijk kunnen wapenen tegen het almaar verder om zich heen grijpende probleem van te droog of te nat. In ruil daarvoor krijgen ze een frisse, duurzame en groene omgeving waar het fijn vertoeven is.’

Water moet de grond in

De droogte was in Europa nog nooit zo aanwezig als de voorbije jaren en ook 2023 voorspelt weinig goeds. ‘Het is mei en in 40 procent van de meetpunten staat het grondwater laag tot extreem laag’, zegt Verachtert. ‘Planten raken niet meer aan de grondwaterreserve en de natuur geeft het op. Daarnaast krijgen we op jaarbasis dezelfde hoeveelheid regen, maar op steeds minder regendagen. Gevolg: de rioleringen kunnen het water niet meer slikken en stuwen het terug naar boven.’

‘Een gescheiden rioleringssysteem van hemelwater en vuil water is niet meer van deze tijd’, stelt Verachtert vast. ‘Hemelwater hoort niet horizontaal weg te vloeien, maar verticaal in de bodem te zakken, waar het thuishoort. Zelfs water opvangen in de regenput om het toilet door te spoelen is geen goede oplossing. Dat water komt uiteindelijk ook in de riolering terecht. Laat alles zo maximaal mogelijk in je eigen tuin infiltreren.’

Hij geeft een paar voorbeelden: ‘Graaf een eenvoudig kanaaltje om het afstroomwater naar een lager gelegen stuk tuin te voeren in plaats van er de straatriolen mee te voeden. Of leid het water via een regendief van het dak naar een wadi, de afkorting voor ‘Water Afvoer Drainage en Infiltratie’. Dat is een groene greppel in de tuin, vergelijkbaar met een poel. Veel mensen associëren een wadi met de open grachten langs de weg en willen zoiets liever niet in de tuin. Dan is een buienborder een eleganter alternatief. Het is een stukje licht verzonken siertuin, dat verscholen ligt in de beplanting en veilig is voor spelende kinderen.’

Water, benadrukt Verachtert, zorgt bovendien voor een natuurlijke airco. ‘Vlak boven het waterniveau is de lucht altijd vijf graden koeler dan een halve meter erboven.’

Ontharden: niet altijd eenvoudig, wel grote voordelen

Maar vooraleer we kunnen ‘vernatten’, moeten we eerst ontharden. En dat is geen makkelijk verhaal, zeggen de tuinexperts. ‘Het Vlaams kampioenschap tegelwippen, waarbij gemeenten hun inwoners aansporen om de oprit en tuin te vergroenen, is een goed initiatief, maar met hier en daar een tegel uit de tuin te verwijderen, zullen we het niet redden.’

Tegels uitbreken doet bovendien mensen pijn. ‘Ze zijn ooit gelegd “voor het leven” en hebben een aardige duit gekost. Vaak zitten er ook allerlei leidingen onder, waardoor sommigen spijt krijgen dat ze aan de ontharding begonnen zijn. Grote hoeveelheden verharding laat je dus het best door een professional wegnemen.’

‘Toch zijn er veel redenen om te ontharden’, zegt Verelst. ‘Het bodemleven komt terug, er is meer biodiversiteit op het gebied van insecten en de vergroening zorgt voor verkoeling. Planten zuigen immers water op om te verdampen. Tegels daarentegen nemen in de zomer veel warmte op waardoor je ’s avonds op een oververhit terras zit te zweten.’

Klimaat

Klimaat

Tegelwippen: waarom het een goed idee is om zo veel mogelijk stenen uit je tuin te wippen

Ons terras moet gelukkig niet helemaal verdwijnen, maar we moeten het wel herdenken, adviseert Verachtert. ‘Schuif de tuinmeubelen eens naar de plek in de tuin waar u het liefst zit en bekijk hoeveel vierkante meter verharding er weg kan. Maak groene strepen of eilandjes in de stenen. Kies bij de aanleg van een nieuw terras en de oprit voor waterdoorlatende verharding die zoals een vergiet het water laat doorsijpelen.’

‘Hetzelfde geldt voor tuinpaden’, vult Verelst aan. ‘Die zijn vaak zo lang en breed en zitten zo diep in de grond dat er olifanten op kunnen oversteken. Ook opritten hoeven geen centimetersdiepe bedding te hebben. We moeten af van het idee dat onze tuin een immens bouwwerk moet zijn. Uw portemonnee zal u dankbaar zijn.’

Madelief, paardenbloem en putter

‘We hebben van onze achtertuin lang een kunstmatige omgeving gemaakt’, besluiten beide tuinexperts. ‘Of je nu binnen of buiten zat, het was allemaal even afgestoft en clean. Gelukkig zien we een switch van de steriele naar de nonchalante tuin en vinden mensen het niet erg als het er allemaal niet meer zo strakjes bijligt. Wilde bloemen als madeliefjes en paardenbloemen zijn weer welkom in de siertuin, want ze zorgen voor extra kleur. Brunel, klaver en ereprijs weten als enige te overleven tijdens snikhete zomers en toveren een kurkdroog, bruin gazon om tot een prachtig bloementapijt. De teunisbloem in de border heeft in de winter goed gevulde zaaddozen waar de putter op afkomt. Dat is prachtig om te zien. Kortom, door wat nonchalanter te zijn, krijgen we zelf ook wat meer rust.’