Maai Mei Niet 2024 is voorbij: ‘Schrik straks niet als uw kortgemaaide gras geel kleurt’

Het telweekend is achter de rug, de vierde jaargang van Maai Mei Niet zit erop. Het is een minder bloemrijke editie geworden, met dank aan het weer én een ongenode gast uit Spanje.

Op elke vierkante meter gazon die in mei niet werd gemaaid, werden vorig weekend gemiddeld 78 bloemen geteld. ‘Minder dan vorig jaar’, zegt Koenraad Van Meerbeek, professor ecologie en natuurbehoud aan de KU Leuven. Hij verwerkte de data: ‘Vorig jaar waren het er 96, het jaar daarvoor 85.’ Die lage bloemenweelde vertaalt zich ook in een relatief lage nectarscore van 36 milligram nectar per vierkante meter.

Dat het aantal bloemen in het gazon elk jaar schommelt, spreekt voor zich. De belangrijkste factor hoeft u niet ver te zoeken, het volstaat om een neerslachtige blik door het raam te werpen. Van Meerbeek: ‘Het voorjaar was druilerig. Mensen associëren dat weertype met lage temperaturen, maar de gemiddelde temperatuur lag in mei meer dan een graad boven het langjarige gemiddelde. Daardoor liep de voorjaarscyclus enkele weken voor op schema.’

Dat verklaart waarom de paardenbloem – drie jaar op rij de nectarkampioen – dit keer het onderspit moet delven. Van Meerbeek: ‘De bloei van de paardenbloem piekte dit jaar vroeger, waardoor hij bijna volledig was uitgebloeid tijdens het telweekend.’ Maar waar verliezers zijn, zijn ook winnaars. ‘Het gewoon biggenkruid bloeit ook vroeger dan anders. Dat zie je nu overal. Dankzij die vroege bloei mag dat gewoon biggenkruid zich dit jaar de nectarkampioen noemen. Per vierkante meter produceert het 12 milligram nectarsuiker, nipt meer dan de paardenbloem vorig jaar. Een record.’

Groot en taai

Het warme maar natte voorjaar heeft het normale bloeiritme verstoord, maar het weer strooit ook via een omweg roet in het eten. Sedert begin oktober heeft het zo goed als elke dag geregend, en de winter was erg mild. Ideale omstandigheden voor de voortplanting van de slak. Een invasie is het. Schijnbaar met duizenden tegelijk nemen ze uw tuin in. In de moestuin vreten ze prille spinazie aan, in pas ingezaaide bloemenweides storten ze zich op elke kiem die de kop opsteekt. Van Meerbeek: ‘Als ik van het werk naar huis fiets, kan ik er niet naast kijken. Het fietspad ligt bezaaid met slakken. En die slakken dragen bij tot vergrassing. Ze doen zich te goed aan bloemdragende planten. Die zijn een pak malser dan de meeste grassoorten, en die laten ze links liggen. Ik zie het in mijn eigen tuin: alles wat de kop opsteekt, moet eraan geloven.’ Eén slak in het bijzonder valt op: ‘De Spaanse wegslak. Een invasieve soort uit Zuidwest-Europa die door de mens is geïntroduceerd – via potplanten onder meer – en sinds enige jaren oprukt. Ze zijn taai, groot en hebben weinig natuurlijke vijanden.’

Op het internet stellen mensen allerlei remedies voor: biervallen, koperen gaasjes en hennepstrooisel. Maar misschien vindt u op de website van Natuurpunt nog de meest bruikbare tip van allemaal: ‘Leer ermee leven dat de tuin dit voorjaar iets minder te bieden heeft.’

Nazorg

Wanneer we Frederik Houssin, tuinaannemer en bedenker van Maai Mei Niet, op de hoogte stellen van de lage nectarscore, valt die niet uit de lucht: ‘Wat wil je ook, met dit weer. Het volstaat om rond te kijken als je in de auto zit: er staan enorm weinig bloemen in de bermen.’

We roepen de expertise van Houssin in om een antwoord te geven op de vraag die elk jaar terugkeert: ‘Mijn gras staat kniehoog, wat nu aangevangen?’ Voor de start van deze Maai Mei Niet had een clubje klassiek geschoolde tuinaannemers in de krant mogen orakelen over mogelijk desastreuze gevolgen. Een jungle van distels en netels, voorspelden zij. ‘Nonsens’, zegt Houssin: ‘Een maand is niet genoeg voor distels om in bloei te komen. Te veel distels betekenen trouwens dat je bodem te voedselrijk is, en dat komt vaak door tuiniers die nog altijd te gul zijn met meststoffen.’

‘Je zult in juni veel meer werk hebben’, was een andere waarschuwing. ‘Fout’, weet Houssin: ‘Je zult één keer meer werk hebben, maar je moet al die keren dat je in mei niet hebt gemaaid ook in rekening brengen. Als je de niet-maaibeurten optelt, kom je aan aardig wat vrije tijd die je hebt kunnen doorbrengen in de strandstoel. Of beter, gezien het weer: bij de haard, met een goed boek erbij, het liefst over biodiversiteit.’ (lacht).

Maar hoe ga je nu het best te werk, in dat opgeschoten gras? Dat er liters pesticiden nodig zijn om uw tuin te redden, zoals sommige tuiniers beweren, is nonsens. Houssin: ‘Alleen als je alle kruid in je gras dood wilt, zijn sproeimiddelen aangewezen. Maar ik hoop dat we die fase allang voorbij zijn.’

Met de zeis

De mechanische aanpak, dan maar. Als je de techniek onder de knie hebt, is de zeis de meest ecologische oplossing. Anders, raadt Houssin aan, kun je een bosmaaier gebruiken – misschien hebben de buren er een staan, anders heeft elk verhuurbedrijf er in de aanbieding: ‘Nadat je er met de bosmaaier bent overgegaan, laat je het maaisel liggen.’ Dan kunnen de bloemzaden verder rijpen en op de grond vallen. ‘Na twee dagen is het gras uitgedroogd en kun je het gemakkelijk bijeenharken en afvoeren – zo verschraal je de grond en dat is weer in het voordeel van kruiden.’

Schrik ook niet als het kortgemaaide gras geel kleurt. Houssin: ‘Laat u niets wijsmaken, dat is tijdelijk, door te weinig licht en te veel vocht. Als je dan twee keer maait met de gewone grasmaaier, is je gras weer groen en dan ben je weer vertrokken. Al raad ik aan om niet elke week te maaien. Om de drie à vijf weken weken is ideaal: vaker in de lente, minder vaak in de zomer. Het is ook interessant om te spelen met verschillende hoogtes.’ Zo verdeel je je tuin in verschillende microklimaatjes, waar verschillende temperaturen heersen en andere soorten gedijen. Witte klaver doet het goed in korter gemaaid gazon, margrieten in langer gras. Houssin: ‘Dat is belangrijk voor insecten’, want elk insect verkiest een bepaalde temperatuur en specifieke bloemen voor nectar en stuifmeel, of als waardplant.’ Bijkomend voordeel: ‘Zo’n type gazon, niet te kort gemaaid, met variatie, is beter bestand tegen de hitte die ons deze zomer misschien weer te wachten staat. Het zal groener en sterker zijn.’

Lang gras maaien na Maai Mei Niet? 3 tips om grasmaaisel te gebruiken in uw tuin