En de Vogel van het Jaar is… de putter: ‘Vroeger een geliefkoosd doelwit voor vogelvangers’

‘Onze natuurbescherming werkt’, zegt Agnes Wené, directeur van Vogelbescherming Vlaanderen. ‘Maar veel vogelsoorten blijven onder druk staan.’

De putter lost in 2023 de kievit af als Vogel van het Jaar. Een aanmoedigende keuze, vindt Agnes Wené, de nieuwe directeur van Vogelbescherming Vlaanderen. ‘De putter of distelvink is een heel mooi vogeltje – kijk naar dat prachtige rode kopje – en een van de beste zangers. Putters zijn een feest in de tuin: ze strijken in groepjes neer in een wat wildere tuin of bij een rijkgevulde voedersilo.’

Bovendien doet het puttertje – bekend ook van de gelijknamige bestseller van Donna Tartt – het de laatste twintig jaar goed in Vlaanderen. ‘Dat is grotendeels de historische verdienste van Vogelbescherming Vlaanderen. Putters waren door hun prachtige verenkleed geliefkoosde doelwitten van vogelvangers’, zegt Wené. ‘Wij hebben de vogelvangst aan banden helpen leggen en hameren al jaren op een betere natuurwetgeving en de handhaving ervan.’

Ook over de minister van Omgeving is Wené positief. ‘Zuhal Demir (N-VA) heeft het aantal inspecteurs van het Agentschap Natuur en Bos weer op peil gebracht. En die leveren schitterend werk. Zij stellen de inbreuken vast en wij trekken juridisch mee ten strijde. Het succes van de putter bewijst dat natuurbescherming nodig is én werkt. Laat dit dus voor de minister een aanmoediging zijn om er nóg meer op in te zetten.’

Was 2022 een goed vogeljaar?

Agnes Wené: Ja en nee. Je had fijn nieuws, bijvoorbeeld over de kraanvogel. Na het eerste broedgeval in België in 2021, werd er dit jaar opnieuw een jong grootgebracht door een koppeltje. Maar veel soorten blijven onder druk staan en we zien nog altijd populaties crashen. De kievit, onze Vogel van het Jaar in 2022, blijft het moeilijk hebben.

Er waren enkele opmerkelijke rechtszaken dit jaar, zoals de veroordeling van een kasteelheer uit Malle voor het uitzetten van 500 tamme eenden voor de jacht. In Europees beschermd natuurgebied, bovendien.

Wené: Hij kreeg een boete van 16.000 euro, zijn landbouwvoertuig werd verbeurdverklaard en hij en zijn twee handlangers moeten Vogelbescherming een schadevergoeding van 3375 euro betalen. Jarenlang keken publieke opinie en gerecht meewarig naar inbreuken op de natuurwetgeving. Die tijd is voorbij. Zware straffen zijn ook nodig, want de recidive is groot. Vergeet niet dat zulke mensen niet alleen de natuur beschadigen, maar ook een gevaar kunnen zijn voor de volksgezondheid. Want er was dit jaar ook een zaak waarin iemand een landbouwgif, dat alleen gebruikt mag worden in verwerkte vorm in de bodem, bovengronds had gebruikt. Of wat met de boobytraps die sommigen plaatsen, zodat roofdieren niet gaan lopen met hun vangst? Die zijn ook voor mensen gevaarlijk.

Gaat jullie juridische strijd breder dan die voor vogels?

Wené: Ja, we waren burgerlijke partij in de zaak tegen de man die een das heeft doodgeknuppeld. Dat hij dit jaar ook in beroep werd veroordeeld is een duidelijk signaal: op deze manier gaan we in Vlaanderen niet om met dieren. Ik wil graag een warme oproep doen aan alle natuurliefhebbers: wees waakzaam, wees zelf ook een beschermer van de fauna. Zie je iets verdachts of verkeerds, doe dan aangifte bij de politie, bel de natuurinspectie of neem contact met ons op. En laat de politie zeker proces-verbaal opstellen. Als je ons dat bezorgt, kunnen wij de zaak mee opvolgen. De natuur beschermen we samen.

Ook dit jaar werden wilde vogels getroffen door de vogelgriep. Wat is de impact van het virus?

Wené: Je kunt die moeilijk in kaart brengen, want het gaat om wilde dieren. Maar dat de impact groot is, staat buiten kijf. De opvangcentra voor vogels en wilde dieren zaten deze zomer vol griepslachtoffers. Dat is nog een reden waarom je geen tamme vogels mag uitzetten: zo werk je besmettingen in de hand. Ook dat bedreigt direct of indirect de volksgezondheid.

Viel er wat te vieren bij de twintigste editie van jullie mussentelweekend in mei? Huismussen doen het al jaren slecht in Vlaanderen.

Wené: Het goede nieuws? We hadden 40 procent meer tellers en we verzamelden telgegevens van 4917 locaties over heel Vlaanderen. Het slechte nieuws was dat er opnieuw vooral kleine groepjes huismussen geteld zijn, kolonies van één tot vijf beestjes. Kolonies moeten minstens tien broedparen hebben om te overleven.

Wat kun je doen om de huismus te helpen?

Wené: Zorg voor voldoende voedsel in de tuin. Je kunt zelf voedel aanbieden. Of je zorgt voor planten en bloemen die rijk zijn aan zaden en insecten aantrekken. En je kunt broedplaatsen maken. Huismussen broeden graag en goed in nestkasten of in klimop aan een muur. Met Vogelbescherming Vlaanderen zetten we ook in op natuurinclusief bouwen. We proberen steeds vaker alle gaten en kieren in onze huizen en daken te dichten. Dat is goed voor de energiefactuur, maar het berooft huismussen, en bijvoorbeeld ook zwaluwen, van nestplaatsen. Natuurinclusief bouwen speelt daarop in, bijvoorbeeld met ingebouwde nestkasten. In Nederland heeft het al voet aan de grond, maar in Vlaanderen is het nog te weinig bekend. Een kleine moeite kan soms veel impact hebben.