Bomenkap in tuinen: ‘Iedereen houdt van bomen tot ze te dichtbij komen’

Wonen in het groen is zelden goed… voor het groen, zo blijkt. Veel mensen ervaren een boom als ‘overlast’.

De Vlaamse lokale besturen hebben de afgelopen 30 jaar zelden een vergunning om bomen te kappen geweigerd. In meer dan 9 op de 10 gevallen worden kapaanvragen die correct zijn ingediend, goedgekeurd. Dat blijkt uit een studie in opdracht van het Departement Omgeving, die in 2022 werd uitgevoerd door natuurorganisatie BOS+ en studiebureau Advocaten Leuven.

Bomen worden onder meer gekapt voor bouwprojecten, nieuwe infrastructuur of veiligheidsrisico’s. Maar het zijn privépersonen die het grootste deel van de kapvergunningen aanvragen (75 procent). Aanvragen om bomen te kappen in tuinen en woongebieden, met uitschieters in woonparken (bosgebied waarin gebouwd mag worden), worden het vaakst ingediend. 

Heel wat bomen zijn overigens vrijgesteld van een vergunningsplicht. Bomen met een stamomtrek van minder dan 1 meter op 1 meter hoogte, bomen in de directe omgeving van woningen (tot 15 meter) en bomen op het openbaar domein bij de aanleg van wegen en nutsleidingen mogen vrij gekapt worden. Ook illegale kappingen komen nog vaak voor. Hoeveel bomen er in de voorbije 30 jaar exact verdwenen zijn, is dus onduidelijk.

‘Overlast’ door bomen

‘Die cijfers wijzen erop dat “overlast” van bomen rond woningen een van de meest voorkomende aanleidingen is voor het verdwijnen ervan”, legt onderzoeker Laure De Vroey van BOS+ uit. ‘Denk dan aan het vallen van bladeren en vruchten, schaduwwerping op zonnepanelen, de bouw van een zwembad, of het verlies van licht en zicht. Iedereen houdt van bomen tot ze te dichtbij komen.’

Er zijn wel grote geografische verschillen, zowel in het aantal aanvragen op het grondgebied (van ruim 360 aanvragen/vierkante kilometer tot minder dan 1 aanvraag/vierkante kilometer) als in de vergunningsgraad (van 75 procent tot 90 procent). Zo telt de provincie Antwerpen, waar het groen in de gemeenten rond Antwerpen onder druk staat, veel meer dossiers per vierkante kilometer dan andere provincies. Al weigert de Antwerpse gemeente Schilde wel het meeste boomkappingen (26,32 procent) .

BOS+ doet volgende aanbevelingen:

• Omdat veiligheid regelmatig als drogreden ingezet wordt (zieke bomen, angst voor stormschade) moet er samengewerkt worden met boomexperten vooraleer een kapvergunning wordt toegekend.

• Lokale besturen kunnen, wanneer ze een vergunning verlenen, als voorwaarde een verplichte heraanplant opnemen om hun bomenbestand in evenwicht te houden.

• Er is een betere onderbouwing van beslissingen nodig aan de hand van formele afwegingskaders. Het criterium ‘algemeen belang’ dient in het vergunningenbeleid en de wetgeving opgenomen te worden.

• Maak slankere bomen en bomen rond woningen vergunningsplichtig.