Het voorjaar van 2023 is een aanzienlijk aantal vlinders minder geteld dan de voorbije jaren het geval was. De redenen daarvoor zijn de hete en droge zomer van 2022, en het natte voorjaar dat daarop volgde. De nachtvlinders deden het iets beter dan anders, net omdat zachte, natte nachten een ideaal weertype vormen voor nachtvlinders, maar krijgen het nu moeilijk.
De afgelopen weken kreeg Natuurpunt heel wat meldingen binnen van mensen die bezorgd waren over het beperkt aantal vlinders. “Die indruk van heel weinig vlinders dit voorjaar blijkt inderdaad ook goed uit de cijfers. Bovendien is er niet onmiddellijk veel beterschap te verwachten”, reageert onderzoeker Marc Herremans. “2023 is in Vlaanderen het slechtste voorjaar voor vlinders van de afgelopen vijftien jaar. Vooral anders talrijke soorten als de verschillende witjes vliegen er nu opvallend weinig. Citroenvlinders, bonte zandoogjes en kleine vuurvlinders zijn er wel in redelijke aantallen.”
De dagpauwoog had vorige zomer zwaar te lijden onder extreme droogte en hitte waardoor slechts weinig vlinders in overwintering gingen. De afgelopen dagen kwamen ook opnieuw wat trekkende distelvlinders aan in Vlaanderen, maar geen aantallen om de algemene cijfers te beïnvloeden.
De vaststellingen komen niet onverwacht bij Natuurpunt, na de absurd droge en hete zomer van 2022. Maar er is nog hoop om de situatie dit najaar recht te zetten. “Het seizoen met de meeste vlinders is bij ons de (na)zomer: dan vliegen er tot tien keer meer vlinders dan in de lente”, zegt Herremans. “Dan vliegen er meer (en bovendien talrijke) soorten en een aantal soorten bouwt trouwens in de loop van het jaar populaties op in meerdere generaties die elkaar doorgaans ruim overtreffen in aantallen. Een slechte start is zelden gunstig, maar hoeft niet noodzakelijk ook meteen een totale ramp te worden voor de rest van het jaar.”
Nachtvlinders waren er wel in overvloed, maar die beginnen het nu moeilijk te krijgen. “Natte dagen, slecht voor dagvlinders, gaan vaak samen met bewolkte, relatief zachte en vochtige nachten, wat dan weer gunstig is voor nachtvlinders”, zegt Herremans. “Het hardnekkige koele, droge weer zorgt nu al bijna twee maanden voor veel heldere, droge, koude nachten en dat is een recept voor weinig nachtvlinders. Voor de periode sinds 1 april is dit jaar het slechtste jaar voor nachtvlinders van de afgelopen vijftien jaar, samen met 2021.”
Ook de insectenpopulaties doen het niet slecht dit jaar. “Populaties van insecten kennen frequent grote schommelingen en één jaar met lage aantallen hoeft geen ramp te betekenen”, zegt Herremans. “Het is meer zorgwekkend dat in beide grafieken de langetermijntrend flink negatief is: beide tonen twee tot vijf procent afname in aantallen per jaar, wat helaas typisch is voor het gemiddeld verlies aan biodiversiteit in de wereld. Dat wil zeggen dat een kwart tot de helft van alle leven verdwijnt op tien jaar tijd. Dat krijg je wanneer de pauzeknop voor het natuurherstel al decennia ingedrukt staat.”
