‘Op 12 oktober staat minister van Landbouw David Clarinval voor een belangrijke keuze’, schrijven Niels Luyten (Vogelbescherming Vlaanderen) en Heleen De Smet (BBL). Dan stemt Europa over de verlenging van de vergunning voor de onkruidverdelger glyfosaat. ‘Ons leefmilieu heeft baat bij een verbod op glyfosaat. Biologische en agro-ecologische landbouwers tonen al lang dat het zonder kan.’

Een recent burgeronderzoek van de British Trust for Ornithology zag 25% minder huismussen in tuinen waar glyfosaat gebruikt werd. Vogels worden zowel direct als indirect blootgesteld aan schadelijke pesticiden. Dit kan door het eten van verontreinigd voedsel, zoals grassen of onkruid, maar ook door contact met de huid. Bovendien zorgen pesticiden voor een drastische reductie van het aantal insecten, waardoor het buffet voor insecteneters verkleint.

Pesticiden met glyfosaat tasten het dierenrijk aan. Meer en meer onderzoek bewijst dat het toxisch goedje rechtstreeks inspeelt op het microbioom van heel wat dieren. Zo blokkeert de actieve stof  het enzym EPSP-synthase binnen de shikimate-route, dat belangrijk is in de groeifase van planten. Deze route is niet enkel aanwezig in planten, maar ook in essentiële  micro-organismen en darmbacteriën die een groot deel van het  dierenrijk onderhouden. Verstoringen in het microbioom van dieren kunnen een stevige ecologische impact met zich meebrengen.

Onderzoekers van de KU Leuven brachten de blootstelling aan glyfosaat en diens hulpstoffen in verband met veranderingen in metabolisme, groei, gedrag en voortplanting van waterjufferlarven. Doordat de larven kleiner bleven en trager reageerden, waren ze kwetsbaarder voor ziektes en belagers, en stierven ze sneller. De sterftes van zo’n larven lijken banaal, maar ze zijn een belangrijke voedingsbron voor vele vissen, amfibieën en vogels. Er bestaan zo tal van studies die aantonen dat het gebruik van pesticiden met glyfosaat voor minder insecten zorgt. Minder insecten, minder eten.

Gezonde darmbacteriën spelen ook een belangrijke rol in het tegenhouden van (super)resistente en ziekteverwekkende micro-organismen bij dieren. Door de aantasting van die darmbacteriën door glyfosaat kan de stof mee een rol spelen in de uitbraak van ziekten, zoals Salmonella. Dit haalde een  Duits onderzoek aan.

(Lees verder onder de preview.)

A death by a thousand cuts

Op 12 oktober staat minister van Landbouw Clarinval voor een belangrijke keuze:  als we door middel van pesticidengebruik ons leefmilieu blijven verzwakken, dan loert ‘a death by a thousand cuts’ om de hoek. Glyfosaat blijft in het industriële landbouwmodel een makkelijke manier om zo snel en zo arbeidsefficiënt mogelijk onkruid te verdelgen. Vijftig jaar intensief gebruik heeft de veerkracht van ons leefmilieu echter ernstig verzwakt. Onder meer om die redenen besloot Nederland om voor een ban te stemmen.

Ons leefmilieu heeft baat bij een verbod op glyfosaat. Biologische en agro-ecologische landbouwers tonen al lang dat het zonder kan. Door zaken als slimme gewasrotatie en mechanische onkruidbestrijding, behoudt en versterkt men de voedende kracht van hun bodem en organismen. Niet halsstarrig vasthouden aan glyfosaat is de oplossing, wel investeren in alternatieven en de begeleiding van landbouwers richting een landbouw met minder pesticiden.

Met de stemming over verlenging van glyfosaat op Europees niveau in oktober, is het tijd voor minister Clarinval om kleur te bekennen: laten we de vogeltjes fluiten, of de winstcijfers van de agrochemie?

Niels Luyten is beleidsmedewerker bij Vogelbescherming Vlaanderen.
Heleen De Smet is beleidsexpert voeding bij Bond Beter Leefmilieu.