Planten water geven terwijl ze in de volle zon staan is geen goed plan. De bladeren zouden namelijk kunnen verbranden. Maar klopt dat wel?
Verschillende populaire internetbronnen, zoals Newsmonkey, Libelleen Elle, beweren dat planten beschadigd kunnen raken door verbranding indien je ze overdag in de volle zon water geeft. Ook groenspecialisten zoals stadstuinieren.nl en tuinplantenwinkel.nl waarschuwen voor het fenomeen van bladverbranding bij buitenplanten. Ze benadrukken dat de kracht van de zon niet te onderschatten is en dat er tijdens de ochtend- en avonduren het minst kans bestaat op bladverbranding. Een studie van de Loránd Eötvös-universiteit toonde aan dat 78% van de ondervraagde tuinbouwwebsites overtuigd is dat waterdruppels (en ochtenddauw) op planten brandplekken kunnen veroorzaken wanneer ze beschenen worden door de zon.
Naar waterverbruik toe, is het aangeraden om planten niet op het heetst van de dag te bewateren.
Andere websites beweren dan weer het tegendeel. Volgens Veldverkenners.be is het vergrootglaseffect van waterdruppels niet sterk genoeg om verbranding te veroorzaken. Sterker nog: de kans op verbranding is volgens hen kleiner wanneer je je planten ’s middags water geeft. Een uitspraak die dan weer verwarring zaait over het feit dat planten nu wél of niet kunnen verbranden.
Een blogbericht op de website van de naar Zweden geëmigreerde Nederlanders Heiko en Joke maakt duidelijk dat de vrees voor verbranding van planten na het sproeien met water ongegrond is. Meer nog, volgens Heiko en Joke kan een plant alleen verbranden door zonlicht indien de plant om af te koelen meer water wil verdampen dan de wortels kunnen leveren. Verbranding van planten zou dus simpelweg het gevolg van uitdroging zijn. Tot slot weidde de webshop Tuinmanieren in 2016 zelfs een filmpje aan de vraag of planten verbranden indien je ze water geeft in de zon. Het antwoord klinkt klaar en duidelijk: bladverbranding door druppels op de bladeren is totale nonsens.
Conclusie: verschillende websites spreke elkaar tegen. Wie leidt de lezer (onbewust) om de tuin met foutieve informatie?
Theorie van lenzenwerking
Waterdruppels breken het zonlicht en werken als een vergrootglas. Een Duits-Hongaars team van wetenschappers ging na of dit vergrootglaseffect groot genoeg is om de verbranding van planten te veroorzaken. Via een computermodel konden ze een experiment opzetten waarbij het gecombineerde effect van de intensiteit van het zonlicht, de druppelvorm en de zonnestand getest werd. De onderzoekers konden concluderen dat het onwaarschijnlijk is dat waterdruppels op gladde, haarloze plantbladeren het onderliggende bladweefsel beschadigen.
Een studie van de Franse natuurkundige Pierre-Gilles de Gennes en collega’s biedt hier een verklaring voor. Wanneer haarloze plantbladeren bedekt zijn met druppels door regen of bewatering zouden ze niet kunnen ademen omdat de gasuitwisseling via de huidmondjes wordt geblokkeerd. Planten zijn echter op de situatie aangepast. Door middel van waterafstoting en kanaalstructuren rollen waterdruppels makkelijk van de bladeren.
Bij harige plantbladeren blijven de waterdruppels echter rusten op de haartjes of wasvezels. Door het gebrek aan rechtstreeks contact tussen de druppels en het blad is afkoeling van het bladoppervlak niet mogelijk en kan zonnebrand optreden indien de brandpunten op het blad vallen. Dit kan enkel wanneer de waterdruppel zich op de juiste hoogte van het bladoppervlak bevindt en indien het zonlicht ook onder de juiste hoek invalt. Kleinere waterdruppels hebben een grotere kromming en bijgevolg een groter focusvermogen dan grotere druppels. Maar kleinere waterdruppels verdampen ook sneller waardoor de blootstelling aan gericht zonlicht en de kans op zonnebrand sterk afnemen. Hoewel het onwaarschijnlijk is, kan verbranding dus enkel voorkomen bij harige plantbladeren.
Zure regen, chemicaliën en stress
Prof. Dr. Gerrit Beemster van het departement Biologie aan de Universiteit Antwerpen bevestigt dat bladverbranding door de lenzenwerking van waterdruppels heel exceptioneel is. Maar dat is niet het enige: ‘Als het water niet helemaal puur is en bijvoorbeeld een hoge zoutconcentratie bevat, kan dit na verdamping in principe ook een probleem opleveren.’ Naast zout zijn er volgens het Duits-Hongaarse onderzoeksteam ook andere zaken die zonnebrandachtige bruine vlekken kunnen veroorzaken zoals zure regen, chloorwater en geconcentreerde oplossingen van voeding, chemicaliën en meststoffen.
Quirine Peeters van de Lierse plantenkwekerij Fikona raadt dan ook aan om planten die behandeld zijn met meststoffen of bestrijdingsmiddel niet in de volle zon te zetten. De combinatie van die producten met de zon kan effectief verbranding tot gevolg hebben. Tot slot kan het besproeien van planten met koud water bij warm en zonnig weer fysiologische stress veroorzaken volgens Horváth en zijn medeonderzoekers. Dit resulteert in verdorde of bruine bladeren. Volgens de onderzoekers voeden niet-verwante soorten bladschade dus de wijdverbreide overtuiging van bladverbranding door waterdruppels.
Efficiëntie en routine
Peeters geeft de voorkeur aan het bewateren van planten in de vroege ochtend: ‘Zo hebben ze er snel genot van en staan ze voldoende vochtig als de zon voor meer verdamping gaat zorgen.’ Volgens plantengoeroe en auteur Judith Baehner van Het Groenlab, een ruimte voor inspiratie en onderzoek naar planten in interieur, heb je voor het besproeien van planten de keuze tussen de vroege ochtend of het eind van een hele warme dag. Op deze manier zijn ze respectievelijk fris van de nacht waardoor ze water goed kunnen opnemen of kunnen ze bekomen bij het zakken van de temperatuur. Baehner benadrukt bovendien dat het slim is om af en toe de routine van watergeven op een vast moment te doorbreken. Het zou de chemische reacties die gepaard gaan met plantengroei ten goede komen.
Prof. Dr. Beemster van de Universiteit Antwerpen legt de nadruk op het efficiënt toedienen van water. ‘De meeste planten hebben er geen last van indien je ze besproeit in het midden van de dag maar puur pragmatisch gezien, naar waterverbruik toe, is het aangeraden om planten niet op het heetst van de dag te bewateren vanwege de verdamping.’
Conclusie
Bladverbranding kan in theorie wel degelijk voorvallen als gevolg van het bewateren van planten in volle zon. Harige plantbladeren lopen hierbij het meest kans om zonnebrand op te lopen. Wetenschappers benadrukken echter dat er een toevallige combinatie van verschillende factoren noodzakelijk is en dat de kans op verbranding daardoor erg onwaarschijnlijk wordt geacht. Voor een goede plantengroei bewater je planten best op verschillende momenten water en houd je rekening met de mogelijkheid tot verdamping.
Door Louise Devliegere
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier