‘Vals optimisme of psychologisch spel? Klimaattop in Dubai belooft een thriller te worden’

Koen Stuyck is pleitbezorger klimaat en voetafdruk bij WWF België en trekt naar de jaarlijkse klimaattop om de onderhandelingen van nabij te volgen. In de kleine groep experten van de Belgische klimaatcoalitie vertegenwoordigt hij er de milieubeweging. De komende twee weken brengt hij verslag uit van een top die nu al de belangrijkste sinds Parijs genoemd wordt. Starten doen we met een mise en scène die alles in zich draagt om met een klapper te eindigen.

Donderdag kwam er verlossend nieuws voor de 58.000 eisers die samen de Klimaatzaak opstartten. De rechters van het Hof van Beroep in Brussel hadden het moment goed gekozen. Op de eerste dag van de internationale klimaattop COP28 kwamen de rechters met hun arrest waarin de federale staat samen met het Vlaamse en Brusselse gewest veroordeeld werden voor het schenden van artikel 2 en 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en ook de zorgplicht (art. 1382 van het Burgerlijk Wetboek) vanwege hun ontoereikend klimaatbeleid. De rechter oordeelde helemaal in het voordeel van de eisers voor wie het van het begin duidelijk was dat ons land veel te weinig deed om de op ons af denderende pletwals van de klimaatverandering te stoppen.

Het is nu te hopen dat de geviseerde regeringen deze uitspraak aangrijpen om enkele versnellingen hoger te schakelen in het klimaatbeleid en dat de Vlaamse minister zich bedenkt voor ze zich vergaloppeert in een contraproductief, tijd en geldverslindend geding bij het Hof van Cassatie.

De excellenties die nu naar Dubai trekken, met premier Alexander De Croo op kop, dreigen sowieso al een mal figuur te slaan, als ze niet aantonen dat ze deze uitspraak ernstig willen nemen.

Nog slechts 2050 Gigaton respijt

Het toneel voor de 28^e klimaattop is dit jaar Dubai, een stad in de Verenigde Arabische Emiraten die de meeste mensen kennen van de hoogste toren van de wereld, de Burj Khalifa. Een wolkenkrabber van 828 meter hoog, die boven de Perzische golf uittorent en symbool staat voor de onmetelijke rijkdom van een oliestaat waarvan de geschatte olievoorraden nu nog steeds de 7 grootste van de planeet zijn.

(Lees verder onder de preview.)

Jammer dat een groot deel van die olie niet meer bovengehaald zou mogen worden… dat zegt de klimaatwetenschap. Want het globale CO2 budget om onder de 1,5° opwarming te blijven zou nog slechts 250 Gigaton CO2 bedragen. Als je weet dat de wereld vandaag ongeveer 40 Gigaton per jaar uitstoot dan is het duidelijk dat het venster om de 1,5° te halen zich razendsnel aan het sluiten is. En daarmee is meteen de eerste maatstaf gelegd waaraan het succes van deze top zal worden afgemeten. Er moet nu eindelijk een beslissing en een plan komen om fossiele brandstoffen en subsidies voor fossiele brandstoffen volledig uit te faseren tegen ten laatste 2050, waarbij geïndustrialiseerde landen dit eerst bereiken.

We moeten van die fossiele brandstoffen af, want dat is de grootste oorzaak van de klimaatcrisis waar we in zitten. Die evidente waarheid werd pas twee jaar geleden in Glasgow erkend in de eindtekst van de COP, echter met een belangrijke angel. Men wil eigenlijk vooral technische oplossingen inzetten om de CO2 uit fossiele brandstoffen te halen voor die de lucht wordt ingeblazen. Dat heet dan carbon capture and storage (CCS) Maar het voornaamste probleem is dat die oplossingen helemaal niet op punt staan, dat ze nog niet opschaalbaar zijn en ook heel duur. Bovendien helpen ze niets aan de uitstoot van fijn stof en andere schadelijke stoffen, noch aan de methaanlekken bij de exploitatie van aardgas. En het geld dat naar CCS gaat, kan je niet in de verdere uitrol van schone energie steken.

Niet verwonderlijk hintte de president van deze top, Achmed Al Jaber, juist op die technologie. Wat zit daarachter? Wil hij, als CEO van de nationale oliemaatschappij ADNOC, de wereld voorbereiden op duurdere prijzen van fossiele brandstoffen?

(Lees verder onder de preview.)

Deze evolutie kan er evenwel ook toe leiden dat schone energievormen die nu op vele plaatsen al de goedkoopste energievorm zijn, nog interessanter worden en fossiele brandstoffen op de duur gewoon uit de markt geprijsd worden. Pittig detail: Al Jaber is ook oprichter en CEO van Masdar, een investeringsvehikel in projecten rond hernieuwbare energie met ondertussen lopende initiatieven in meer dan 40 landen. Winnen doet hij dus in alle gevallen.

Verlies en schadefonds alvast beklonken

Vrijdag hoorden we dat er al een akkoord klaarligt voor het Schadefonds voor kwetsbare landen, een verwezenlijking van vorig jaar die nu zou moeten geconcretiseerd worden. Dat fonds zal schade door klimaatgerelateerde rampen vooral in niet geïndustrialiseerde landen helpen vergoeden. Of er ook meteen voldoende geld in zal gestort worden, dat zal de volgende dagen moeten blijken. Het kan in ieder geval tellen als binnenkomer.

Begin deze week zei de COP-president in de Britse krant The Guardian, dat een akkoord om de 1,5° te halen binnen handbereik is. Hij beweert dat al zijn gesprekken met onder meer olieproducerende landen zoals Saudi-Arabië en grote bonzen van oliemaatschappijen hem optimistisch stemmen dat een ongeëvenaarde uitkomst mogelijk is. En dàt terwijl alle seinen op rood staan, een piek in de emissies nog niet echt in zicht is (de inschattingen van internationale experten variëren van tussen 2024 en 2030), en de huidige verzamelde klimaatplannen van alle landen samen wellicht zullen leiden tot een geschatte opwarming die in de richting gaat van 2,9 graden.

Gezichtsverlies zou pijnlijk zijn, maar het risico dat Al Jaber loopt op wéér een teleurstellend resultaat, is groot. Wat weet hij dat wij nog niet weten? Deze top wordt een echte thriller.