Nadat het klimaatakkoord van COP27 werd bekendgmaakt, stroomden de reacties binnen. Een overzicht.
De Europese Unie uitte bij monde van Europees onderhandelaar Frans Timmermans scherpe kritiek op de eindtekst van de VN-klimaatconferentie COP27 in het Egyptische Sharm-el-Sheikh. Daar bereikten de ongeveer 200 landen zondagochtend vroeg overeenstemming, na anderhalve dag verlengingen. ‘Wat nu voorligt, is onvoldoende als stap vooruit voor de mensheid en de planeet’, verklaarde de vicevoorzitter van de Europese Commissie.
‘Er staan onvoldoende bijkomende inspanningen in van de grootste uitstoters om hun uitstoot sneller in te perken’, vervolgde Timmermans tijdens de plenaire zitting waarin de eindtekst werd aangenomen.
Op het vlak van verlies en schade, stond de EU volgens Timmermans voor een ‘moreel dilemma’. De voorstellen die in Sharm-el-Sheikh op tafel lagen, gingen niet ver genoeg, maar Timmermans stelde dat EU ‘een fonds waarvoor kwetsbare landen decennialang hebben gevochten’, niet zonder meer wou afschieten. Dat zou een ‘enorme fout en een grote gemiste kans’ geweest zijn.
De EU laat haar ambitieuzere klimaatdoelstellingen echter niet schieten. Ondertussen ondersteunen meer dan 80 landen wereldwijd dat de globale emissies ten laatste in 2025 moeten pieken. ‘Helaas wordt daar hier geen rekening mee gehouden.’
De wereld heeft al veel tijd verspeeld, besloot Timmermans, ‘maar morgen beginnen we reeds met de voorbereidingen voor COP28’. Die vindt eind 2023 plaats in de Verenigde Arabische Emiraten.
‘Berg heeft muis gebaard’
‘De berg heeft een muis gebaard’, stelt federaal klimaatminister Zakia Khattabi, die er voor de Europese Unie de onderhandelingen voerde op het vlak van mitigatie. Khattabi verwelkomt de oprichting van een fonds voor verlies en schade, maar betreurt dat dat ten koste is gegaan van inspanningen op het vlak van mitigatie, het indammen van de gevolgen van de klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen te reduceren.
‘Voor mij gaan die twee hand in hand, solidariteit is ook alles in het werk stellen om verlies en schade te vermijden’, klinkt het. ‘Nu hinken we op twee gedachten.’
De minister brengt in herinnering dat recente rapporten erop wijzen dat we op weg zijn naar een wereldwijde opwarming van 2,5 graden Celsius. ‘Dat is een catastrofe voor de mensheid en vooral voor de meest kwetsbare landen.’
De federale klimaatminister schrijft het mislukken van een ambitieuzere tekst toe aan ‘het gebrek aan vertrouwen’ tussen de onderhandelende partijen. ‘Dit akkoord was het enige mogelijke in deze context.’
Al eindigt Khattabi wel met hoopvolle noot. ‘Er wordt een nieuw hoofstuk geopend. De eerste regels moeten bijdragen aan het herstel van het vertrouwen. Dat is een noodzakelijke voorwaarde voor een ambitieuzer akkoord in de toekomst.’
‘Grote teleurtstelling’
‘Het zwak klimaatakkoord is een grote teleurstelling’, reageert Groen-covoorzitter Nadia Naji zondagochtend. Over het uitfaseren van steenkool, gas en olie is het akkoord daarom te zwak voor Groen. ‘Erg mager’ of nog een ‘gigantisch falen’ wegens geen toekomstperspectief in het akkoord, aldus Nadia Naji.
‘Hoewel de onderhandelaars op het laatste nippertje een akkoord wisten te sluiten over schade en verlies en er dus meer internationale solidariteit komt bij rampen, draaide deze klimaattop uit op een grote teleurstelling wat betreft het bestrijden van de klimaatcrisis. De limiet van 1,5 graden opwarming is nog lang niet in zicht. Dat maakt mij uiterst bezorgd’, zegt Nadia Naji in een persbericht.
Indien de landen er niet samen in slagen om fossiele brandstoffen terug te dringen, is het steeds belangrijker dat landen individueel hun klimaatambities opdrijven, aldus Naji. ‘België, ook Vlaanderen, kan en moet moed tonen en daar mee een voortrekkersrol in opnemen.’ Net als milieuorganisatie Greenpeace hekelt ze de rol van de Vlaamse regering. Die sleepte weer met de voeten, ook voor het schadefonds, zo luidt de klacht.
‘Toekijken, verder afwachten en niets doen, is geen optie’, besluit de covoorzitter van de Vlaamse groenen.
Schadefonds ‘beslissende etappe’ naar klimaatrechtvaardigheid
De goedkeuring van een fonds voor verlies en schade voor de bijzonder kwetsbare landen op de VN-klimaattop in het Egyptische Sharm-el-Sheikh is een “eerste beslissende etappe” naar de doelstelling van klimaatrechtvaardigheid. Dat heeft de Pakistaanse premier Shehbaz Sharif zondag op Twitter laten weten.
Principe van het fonds is dat de rijke landen de reeds geleden klimaatschade in arme landen financieren. De modaliteiten van het fonds moeten nog uitgeklaard worden. Pakistan werd de voorbije zomer geconfronteerd met enorme overstromingen. Een derde van zijn grondgebied liep onder water tijdens de moessonregens. Ongeveer 33 miljoen mensen werden getroffen, en de schade en het economische verlies worden geraamd om meer dan 30 miljard dollar.
‘Wereld verliest kostbare tijd’
‘We hebben een doorbraak gerealiseerd op het vlak van klimaatrechtvaardigheid, met een grote coalitie van staten na jaren van stagnatie’, stelde de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock op Twitter. Maar ‘de wereld verliest kostbare tijd op het traject’ om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius door een gebrek aan ambitie om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
Ook de Franse minister van Energietransitie Agnès Pannier-Runacher spreekt over ‘het gebrek aan klimaatambitie’. ‘Er is geen enkele vooruitgang gerealiseerd in de noodzaak om bijkomende inspanningen te doen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken en om uit de fossiele brandstoffen te stappen. Dat is een echte ontgoocheling.’ Volgens Pannier-Runacher heeft de klimaattop wel beantwoord ‘aan de verwachtingen van de meest kwetsbare landen’ met de oprichting van een fonds voor verlies en schade, waarmee de rijke landen de reeds geleden klimaatschade in arme landen zullen financieren.