‘Nu handelen om toekomstige klimaatchaos te beperken’

Europees commissaris Frans Timmermans roept naar aanleiding van de herdenkingsdag voor slachtoffers van de wereldwijde klimaatcrisis op om snel in actie te komen.

Het is nu twee jaar geleden dat Nederland, België, en Duitsland werden getroffen door rampzalige overstromingen. In slechts een paar uur tijd verloren 200 mensen het leven, werden huizen verwoest en ontstond schade die zich nog lang merkbaar zal blijven in het landschap en de lokale economie.  

De klimaatcrisis leidt nu al tot extremere weersomstandigheden en zal dat blijven doen. We zien voor onze ogen gebeuren wat de wetenschap ons al langer vertelt. Kijk naar de problemen in de landbouw door heel Europa als gevolg van droogte. Kijk naar Frankrijk en Spanje, waar al in maart de eerste bosbranden ontstonden. Of kijk naar de rampzalige overstromingen in Italië eerder dit jaar.

De gevolgen van klimaatverandering zijn lang niet altijd fataal, maar laten zich overal voelen: oogsten vallen tegen door droogte, hitte en stormen; door laag water is er te weinig koelwater voor industrie en energieproductie, waardoor fabrieken en centrales stil komen te liggen en de binnenvaart in het gedrang komt; zware regenval zorgt voor ondergelopen kelders, spoelt vruchtbare bovengrond weg en maakt wegen onbegaanbaar; plaagdieren als de letterzetter verspreiden zich snel en decimeren Europese bossen; en bovenal loopt onze eigen gezondheid meer gevaar door hitte en ‘tropische’ ziekten zoals dengue die voet aan de grond krijgen in Zuid-Europa.

In de hele Europese Unie veroorzaken klimaatextremen voor meer dan 12 miljard euro schade per jaar. Intussen warmt Europa sneller op dan andere continenten, en wordt het steeds waarschijnlijker dat we hier de grens van 1,5 °C dit decennium al zullen overschrijden.

Voorbereiden op wat komt

De noodzaak om onze uitstoot drastisch te verminderen blijft dus onverminderd groot. Maar de realiteit van klimaatverandering betekent ook dat we ons moeten voorbereiden op wat komen gaat.

Hoe eerder we onze huizen, infrastructuur, economie en gezondheidszorg bestand maken tegen klimaatextremen, hoe meer geld we in de toekomst zullen besparen. We zullen ook levens redden.

Volgend voorjaar zal de Europese Commissie voor het eerst een Europese klimaatrisicobeoordeling presenteren. Deze beoordeling zet de gevolgen van klimaatverandering nu en in de toekomst uiteen, of het nu gaat om de impact op het milieu, de economie, en de samenleving als geheel. Op deze manier zal de EU zich vervolgens met grotere precisie kunnen voorbereiden.

Op Europees niveau zijn daarnaast diverse instrumenten in ontwikkeling om de impact van klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden. Deze zomer al zal de EU het aantal blusvliegtuigen en – helikopters verdubbelen. Satellieten monitoren bossen, om beginnende branden zo snel mogelijk te kunnen bestrijden.

Tal van andere projecten bereiden Europa voor op toenemende hitte en droogte. Zo maken we de landbouw weerbaarder en vergroten we de voedselzekerheid door meer natuur in het landschap te brengen en andere manieren om water langer vast te houden. Steden werken aan hitteplannen en planten bomen als natuurlijke airconditioners. Stresstests in de gezondheidszorg en de energievoorziening maken duidelijk waar de infrastructuur moet worden aangepast.

Deze inspanningen zullen we de komende jaren verder moeten opvoeren. Dat zal ook forse investeringen vergen, natuurlijk. Maar de kosten daarvan zullen niet te vergelijken zijn met de schade die we oplopen door niets te doen. De door verzekeraars geschatte kosten van de overstromingen voor België bedroegen zeker 2 miljard euro, mogelijk meer.

Herdenking slachtoffers

De absolute noodzaak om ons voor te bereiden wordt echter pas goed duidelijk als we bedenken hoeveel mensen nu al slachtoffer zijn geworden van de klimaatcrisis. In de meeste EU-landen zijn de afgelopen jaren mensen omgekomen als gevolg van klimaatrampen.

Dit is de reden waarom het Europees Parlement en de 27 EU-lidstaten 15 juli hebben uitgeroepen tot Europese herdenkingsdag voor de slachtoffers van de wereldwijde klimaatcrisis. Of ze nu uit Europa komen of elders, deze mensen verdienen het om herdacht te worden, om hun verhalen verteld te hebben.

Ik hoop dat een Europese herdenkingsdag als deze ons ook aanspoort om snel genoeg in actie te komen. Het gaat uiteindelijk immers om wat voor ons allemaal het meest dierbaar is: de toekomst van onze kinderen, en het leven en de gezondheid van onze families en vrienden. Willen we goede voorouders zijn, dan moeten we dat beschermen.