In harmonie samenwonen met steenmarters, vleermuizen en spitsmuizen? Het Faunahuis bewijst dat u met natuurvriendelijk (ver)bouwen flora en fauna in uw huis kan integreren zonder dat ze het afbreken.
In een steeds duurzamer wordende wereld is natuurinclusief, natuurvriendelijk of faunavriendelijk bouwen de te volgen weg. De mens zal zijn dominante positie in de natuur dringend moeten afstaan en meer duurzame bouwwerken ontwerpen die bijdragen aan de lokale biodiversiteit. Verbinding met de natuur is tenslotte ook gezond voor de mens, zowel op lichamelijk als geestelijk vlak.
Natuurvriendelijk bouwen is door nieuwe bouwtechnieken en voorzieningen ervoor zorgen dat wilde dieren hun plaats in de menselijke woonomgeving krijgen of behouden. Om te tonen wat er allemaal mogelijk is, opent zondag in natuurgebied het Burreken in Brakel het eerste Faunahuis van België (en bij uitbreiding van heel Europa).
Dit demonstratiehuis voor ‘natuurinclusief bouwen en renoveren’ reikt allerlei technieken aan, gaande van groene gevels, groendaken, ingemetselde nestkasten voor vogels, insectenmuren, bijenvriendelijke bloemen en struiken, waterdoorlatende bestrating en wadi’s.
(Lees verder onder de preview)
Dirk Criel, bezieler van het project en voorzitter van de regionale vereniging Natuurpunt Vlaamse Ardennen Plus, werkte met een twintigtal vrijwilligers twee jaar lang onafgebroken aan het Faunahuis, waar een honderdtal technieken van natuurvriendelijk bouwen gedemonstreerd worden. Op de omliggende demonstratieroute kun je nog meer faunavoorzieningen bekijken zoals ingebouwde gierzwaluwstenen of een vleermuiskelder.
Wat houdt zo’n Villa Kakelbont anno 2023 precies in?
Criel: Natuurinclusief bouwen is meer dan een nestkastje aan de gevel ophangen. Het uitgangspunt is om via allerlei compensatiemaatregelen diersoorten de ruimte te geven in en rond de woonst. Vaak zijn die dieren er al aanwezig, maar moeten ze plaats ruimen voor nieuwbouw of renovatie. Spouwmuren worden geïsoleerd zonder rekening te houden met de vleermuizen die er zitten. Wij willen mensen wegwijs maken in methodes en materialen om verbouwingen alsnog op gepaste wijze uit te voeren mét het oog op het behoud van soorten.
Willen we wel vleermuizen dicht bij huis? Sommige mensen reageren al hysterisch als ze een spin in de woonkamer zien?
Criel: Het is geen vraag van willen of niet willen. Soms is het een kwestie van moeten. Alle Europese vleermuizensoorten zijn beschermd. Heb je vleermuizen rond je huis en wil je verbouwen, dan moeten compenserende maatregelen genomen worden. Doe je dat niet, dan bega je in principe een overtreding. Alleen wordt dat in België niet gehandhaafd. Wij pleiten ervoor dat die wetgeving wordt nageleefd.
Ook de beschermde steenmarter mag je niet zomaar verdelgen. Je kunt bijvoorbeeld een kleine, goed geïsoleerde steenmarterbunker in de tuin of boven de garage inrichten waar je controle over de dieren hebt. Zo verlos je jezelf van de overlast, maar geef je de soort tegelijk maximaal de kans om zich ter plaatse te handhaven.
Spitsmuizen, eveneens beschermd, kunnen behoorlijk storend zijn als ze nesten maken in spouwmuren of zich een weg krabben tussen valse plafonds. Een eenvoudige oplossing is een spitsmuizensteen inmetselen. Dat is niet meer dan een betonsteen met een gat erin. Zo maak je van ‘ongedierte’ onschuldige medebewoners die niet langer schade aanrichten.
(Lees verder onder de preview)
Natuurvriendelijk bouwen kan dus perfect budgetvriendelijk?
Criel: Oplossingen hoeven niet altijd moeilijk of duur te zijn. De kosten van faunavoorzieningen maken nog geen halve procent uit van de totale bouwkost. Het is soms zo eenvoudig als een dakpannetje opwippen en er een nestkastje onder duwen.
Ook de tuin krijgt extra aandacht in het Faunahuis?
Criel: Wij richten ons, contradictorisch genoeg, vooral op het verharde deel van de tuin. Onder terrastegels kun je heel wat voorzieningen inbouwen voor padden en salamanders. Gebruik daarvoor stenen die voorzien zijn van holtes en kies een bepaalde ondergrond die gepast is om te overwinteren of te overzomeren.
Het Faunahuis is bedoeld om architecten en fabrikanten van bouwmaterialen te inspireren. Zijn bouwbedrijven al voldoende mee in het verhaal?
Criel: In vergelijking met het buitenland staan we in België zo goed als nergens. Natuurinclusief bouwen vereist een volledig andere manier van werken. Vroeger volstond een architect om je woning te laten ontwerpen, maar in de toekomst zul je misschien ook een ecoloog bij de hand moeten nemen. In Nederland zijn er al ettelijke bureaus die zich daarin specialiseren.
Mijn advies: laat je goed begeleiden. Want er gebeuren heel wat foute zaken. Soms richt men met de beste bedoelingen iets in, met dodelijke gevolgen. Gierzwaluwdakpannen die aan de zuidkant van het dak georiënteerd zijn, worden letterlijk braadsledes voor de jongen.
Hoe kan het beleid een rol spelen in het stimuleren van een diervriendelijke woonomgeving?
Criel: In eerste instantie moet de wetgeving rond beschermde diersoorten gerespecteerd worden. We moeten bij alle bouwprojecten de reflex hebben om wilde dieren die al aanwezig zijn te ontzien. Nu worden heel wat spouwmuren dichtgespoten terwijl er nog vleermuizen aanwezig zijn.
Historische gebouwen worden zomaar afgesloten zonder invliegmogelijkheden en nestgelegenheden te voorzien. Kerktorens zijn vandaag om allerlei redenen hermetisch afgesloten, terwijl kerkuilen, zwaluwen en vleermuizen er hun plaats hebben. De mogelijkheden beperken zich trouwens niet tot woningen. Faunavriendelijke ingrepen zijn net zo goed mogelijk voor kunstwerken, bruggen, elektriciteitscabines en kapellen.
De natuur is tegenwoordig zo in de war dat vogels in de herfst op zoek gaan naar nestmogelijkheden omdat ze denken dat het lente is. Is de klimaatcrisis geen belangrijkere strijd dan diervriendelijk bouwen?
Criel: 20 jaar geleden riep ik al dat we onmiddellijk moesten handelen om klimaatverandering tegen te gaan. Helaas zijn we vandaag te ver gevorderd om het tij nog te keren. De prioriteit ligt nu op adaptatie. In dat opzicht is faunavriendelijk bouwen dubbel zo hard nodig.
De klimaatcrisis is al zo een grote belasting voor de natuur. We mogen het de dieren niet nog eens op andere fronten extra moeilijk maken. En dat doen we nu net wel met onze goed geïsoleerde huizen. Omdat woningen tegenwoordig zo goed afgewerkt zijn, vinden bepaalde vogels geen nissen meer om te broeden. Dan kan een neststeen een eenvoudig hulpmiddel zijn. De oplossing zit soms in een klein hoekje.
Neem een kijkje op www.faunahuis.be voor meer info over dit project. Binnenkort kun je er via een interactieve modules een virtuele rondleiding volgen in het Faunahuis.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier