Taking care of Africa

In partnership met Rolex

De hele planeet is bedreigd, maar sommige plekken – zoals Afrika – nog meer dan andere. In Tsjaad bundelt Hindou Oumarou Ibrahim de lokale krachten om natuurlijke hulpbronnen van de regio in kaart te brengen en de waterbronnen beter en vredevoller te managen. In 2021 ontving ze de Rolex Award for Enterprise.

Een kaart voor water en vrede in Tsjaad

Weinig mensen ondervinden de harde werkelijkheid van de klimaatverandering zo aan den lijve als de bewoners van Tsjaad. Toen de moeder van Hindou Oumarou Ibrahim jong was, strekte het Tsjaad Meer – in het dorre noorden van het land – zich uit over 25.000 km². Tegenwoordig, twee generaties verder, is het meer verschrompeld tot een oppervlakte van 1200 km², dat is minder dan 5 procent van zijn vroegere omvang. Het Tsjaad Meer is levensnoodzakelijk voor meer dan 30 miljoen mensen. De boeren en vissers die van het water van het meer afhangen, zijn radeloos en wanhopig.

We zitten aan de frontlijn van de klimaatverandering

Voor Hindou Oumarou Ibrahim, een militante ecologiste, mensenrechtenactiviste en pleitbezorgster voor de rechten van autochtone volkeren, biedt deze tragedie ook een kans om de bevolking van Tsjaad te verbinden. Ibrahim behoort tot de volksstam van de Mbororo. Het zijn nomaden. Duizenden jaren lang al grazen hun runderen en schapen in de weilanden rond het Tsjaad Meer. Nu het meer uitdroogt, verdwijnen ook die weilanden. De waterbevoorrading is in een levensbelangrijk probleem ontaardt, dat de volksgroepen die rond het meer wonen, verdeelt. De afname van waterbronnen veroorzaakt conflicten tussen de veeboeren. ‘We zitten aan de frontlijn van de klimaatverandering’, zegt Ibrahim. ‘Als de seizoenen veranderen, verandert ook ons dagelijks leven.’

De kaart van een betere en veiligere toekomst

Ibrahim zocht naar manieren om haar verdeelde volk samen te brengen. De mensen deelden dezelfde nood en verkeerden in hetzelfde gevaar, waarom zouden ze niet proberen dat gevaar gemeenschappelijk af te wenden, en die nood samen te lenigen?

Ibrahim vond een oplossing in participatieve mapping. Kaarten mogen nu misschien onbenullig lijken, vaak waren ze in het verleden de oorzaak van oorlogen. Ibrahim zet ze in als een instrument voor vrede, als een middel om de onderlinge vijandigheid te ontwapenen. Met behulp van kaarten bouwen de volksgroepen aan het Tsjaad Meer samen aan een betere en een veiligere toekomst.

Met de hulp van 500 lokale herders en veehoeders

Om haar idee te testen, startte Ibrahim een klein project in Baïbokoum, in het zuidwesten van Tsjaad. Daar bewees ze dat mapping een waardevolle, werkbare en geloofwaardige manier is om de spanningen tussen de gemeenschappen te verminderen en de lokale overheden te helpen om de watervoorraden verstandiger te managen. Ze verzamelde vijfhonderd herders en veehoeders en nodigde hen uit om samen de natuurlijke bronnen van de regio in kaart te brengen. De mannen documenteerden bergen en vlakten, rivieren en minder toegankelijke plekken; de vrouwen concentreerden zich op de bestaande waterbronnen. Daarop formuleerden ze adviezen, die de nationale overheid aan- en overnam.

Ouderen en jongeren, mannen en vrouwen: allemaal helpen ze

Als vrouwelijke leider in een overwegend patriarchale gemeenschap moest Ibrahim hard vechten voor de aanvaarding van haar ideeën. De sleutel van haar succes was het argument dat de lokale volkeren het beste hun omgeving kennen en begrijpen, en er ook het beste zorg voor dragen, aangezien zij die omgeving als eerste nodig hebben.

Ibrahim gelooft dat een combinatie van die traditionele kennis en moderne, wetenschappelijke methodes van mapping (in 2D en 3D) tot een betere toekomst voor iedereen kan leiden. ‘De ouderen en de jongeren, de mannen en de vrouwen, allemaal komen ze samen om die kaart te vervolledigen en fijner te stellen. Ze brengen de kennis van hun eigen regio in kaart, zo zien ze hoe ze de aanwezige watervoorraden beter kunnen gebruiken en delen.

Ik kan geen mensenrechten beschermen zonder ook het leefmilieu te beschermen

‘We hangen allemaal van de natuur af’, zegt Ibrahim. ‘We hebben constant interactie met onze omgeving. Voor mij is het duidelijk: ik kan geen mensenrechten beschermen zonder ook het leefmilieu te beschermen.’

Voor haar engagement voor de lokale gemeenschap, haar veerkrachtige reactie op de klimaatverandering en haar streven naar gezamenlijke oplossingen geniet Ibrahim internationale waardering. En kreeg ze in 2021 de Rolex Award for Enterprise. Dankzij de Award kreeg ze toegang tot technologie die ze aanwendde om haar kaarten en het systeem van het in kaart brengen te verbeteren. “De Rolex Award hielp me ook om er lokale gemeenschappen bewust van te maken dat traditionele kennis een deel van de oplossing kan zijn. Vanuit dat besef zijn ze bereid om actie te ondernemen: samen proberen we het ecosysteem van Tsjaad te herstellen en voor de lange termijn te bewaren.”