Steven Wise is advocaat van de dieren: ‘Mijn voornaamste cliënten zijn olifanten en chimpansees’

In 1980 las de jonge Amerikaanse advocaat Steven Wise het boek ‘Animal Liberation’ van dierenrechtenfilosoof Peter Singer. ‘Het besef dat dieren zomaar straffeloos met miljoenen werden afgemaakt, maakte me woedend. Ik besloot hun advocaat te worden.’

Met zijn Nonhuman Rights Project werkt Steven Wise aan de erkenning van het dier als een persoon met recht op een eerlijk proces. ‘Voor chimpansees gelden niet noodzakelijk dezelfde rechten als voor olifanten. De aarde telt een miljoen soorten dieren en een beagle heeft andere besognes dan een leeuw. Ik probeer rechten af te dwingen door stap voor stap te werken. Dat wil zeggen dat ik als advocaat voor dieren pleit in gerechtshoven. Zo tracht ik vonnissen uit te lokken die precedenten scheppen. In de toekomst kunnen ze leiden tot rechtspraak voor verschillende diersoorten. Ook bij de mens heeft trouwens niet iedereen dezelfde rechten. Een 15-jarige Amerikaan kan geen sigaretten kopen, een 21-jarige wel. Wat wel voor ons allemaal geldt, is dat we als persoon beschouwd worden. Die status levert ons fundamentele rechten op. Precies dat wil ik voor dieren afdwingen: dat ook zij het statuut van persoon krijgen.’

Ontvangen alle rechters u met open armen?

Steven Wise: ‘Mens’ en ‘persoon’ zijn voor hen vaak synoniem. Ze vinden het bizar dat mijn cliënt een olifant of aap is. Ik heb tot nu 25 dieren verdedigd en moest vaak eerst aan de rechter het principe van ‘persoon’ uitleggen: ‘In het verleden werden zwarte mensen niet als personen beschouwd, net als vrouwen en kinderen. Nu zijn alle mensen personen, maar dat geldt ook voor sommige bedrijven. U bent een natuurlijk persoon; een vennootschap of een vzw is een rechtspersoon. In Nieuw-Zeeland kregen een rivier en een nationaal park het statuut van persoon. Waarom zou een dier dan geen persoon kunnen zijn?’ Daar kijkt zo’n rechter wel even raar van op. (lacht)

Voor welke dieren trad u al als advocaat op?

Wise: Mijn voornaamste cliënten zijn olifanten en chimpansees. Dat is een bewuste keuze, want over die dieren bestaat geen twijfel dat ze zelfbewust en heel intelligent zijn. Zij kiezen autonoom hoe ze hun leven leiden. Ik vind dat ze niet zomaar tegen hun wil gevangengenomen mogen worden, maar dat ze net als wij het rechtsbeginsel ‘habeas corpus’ genieten: gevangenisstraf is er enkel voor wie door een rechter voor een misdrijf veroordeeld is.

In 2018 spande ik in naam van de olifant Happy een proces aan tegen de New Yorkse Bronx Zoo. Happy leefde sinds 1977 samen met olifantenstier Grumpy. Na de dood van Grumpy in 2002 kreeg Happy een nieuwe mannelijke olifant toegewezen: Sammy. Die stierf vier jaar later aan de gevolgen van een leverziekte. Happy werd in quarantaine geplaatst en Bronx Zoo kondigde aan dat hij zijn olifantenprogramma opdoekte. Sindsdien zit Happy in eenzame opsluiting op een veel te kleine plek. Ik trok naar de rechter om aan te klagen dat Happy tegen haar wil gevangengehouden wordt. We eisen nu dat ze overgebracht wordt naar een plaats in de VS waar ze een zo normaal mogelijk olifantenleven kan leiden. De directeur van de zoo was woest, want door de media-aandacht wisten de bezoekers dat Happy allesbehalve happy is.

Lees ook: Zijn dierentuinen nog wel van deze tijd?