‘Rolex and National Geographic Perpetual Planet Amazon Expedition’ eindigt met baanbrekende besluiten

In partnership met Rolex

Van 2022 tot 2024 onderzocht de “Rolex and National Geographic Perpetual Planet Amazon Expedition” de meer dan 2700 kilometer lange Amazone. De expeditie werd onderverdeeld in zeven projecten. De overkoepelende kernvraag was: wat is de impact van klimaatverandering, ontbossing, vervuiling en verlies van biodiversiteit op de water- en ecosystemen van de Amazone? Zeven teams van onderzoekers en wetenschappers werkten samen met de lokale gemeenschappen. Hun besluiten zijn baanbrekend.

De Amazone gezien door de lens van Thomas Peschak

Fotograaf Peschak volgde de ‘Rolex and National Geographic Perpetual Planet Amazon Expedition’ van de gletsjers in de Andes tot de monding van de rivier in de Atlantische Oceaan. Hij deelde zijn foto’s met de hele wereld. “We hebben de Amazone nog nooit gezien via onderwaterfotografie”, vertelt Peschak. “Logisch, de stroom is gevaarlijk en ondoordringbaar. Het leven onder water in de Amazone in beelden vatten was een van de meest complexe opdrachten in mijn leven. Het zijn verbijsterende ecosystemen.”

Fotojournalistiek kan, samen met de conclusies van de zeven teams, helpen om onze kijk op de Amazone in een ander frame plaatsen. “We hebben niet alleen onderzoekers, maar iedereen nodig om voor het bekken van de Amazone te zorgen”, zegt Peschak. “We hebben de wetenschappelijke dossiers nodig, maar we moeten alle wijsheden die ze bevatten, combineren met populaire storytelling om een zo breed mogelijk publiek te bereiken.”

De Mamiraua-expeditie in het overstroomde Amazonewoud

Eén van de zeven projecten van de Rolex and National Geographic Perpetual Planet Amazon Expedition was de Mamiraua-expeditie van de Braziliaanse wetenschappers Thiago Silva en Julia Tavares. Zij onderzochten de seizoensgebonden overstromingen van het Braziliaanse gebied.

In de immense moeraswouden van het Amazonebekken is een uniek ecosysteem ontstaan. Wanneer rond mei het regenseizoen begint, overstromen de Amazone en haar zijrivieren, waarbij het water tot wel 12 meter kan stijgen. In september zakt het waterpeil weer.

De cycli van overstromingen bevorderden de ontwikkeling van een specifieke fauna en flora, die zich heeft aangepast aan zowel een leven boven als onder water. Het barst er van de biodiversiteit. Vandaag staat deze veranderlijke omgeving onder druk omdat de klimaatverandering, de ontbossing en hydro-elektrische installaties het waterpeil beïnvloeden.

De National Geographic-wetenschappers Thiago Silva en Julia Tavares onderzoeken de moeraswouden van het Amazonegebied

Terwijl Thiago Silva voor een meer globale benadering kiest, opteert Julia Tavares voor een onderzoek in detail. Beiden maken ze gebruik van de uitgebreide en specifieke kennis van de lokale gemeenschappen. Samen willen ze achterhalen waarom de overstroomde Amazonewouden zich zo gemakkelijk aanpassen en met welke bedreigingen ze worden geconfronteerd.

“We moeten nog veel leren over dit ecosysteem en we moeten het vlug leren, want het evolueert snel”, legt Silva uit. Door hun bevindingen samen te leggen, hopen de twee wetenschappers modellen te ontwikkelen die de bedreigingen kunnen voorspellen en kunnen leiden tot maatregelen om het gebied beter te beschermen.

Wetenschapper Thiago Silva brengt het Amazonewoud spectaculair snel en precies in kaart

Thiago Silva beschrijft zichzelf als een digitale bioloog. Hij koppelt ecologie aan informatica en geeft daarover conferenties aan de universiteit van Stirling in Schotland. Voor zijn onderzoek van de overstroomde Amazonewouden zet hij LiDAR-technologie in (Light Detection And Ranging). Met lasers brengen LiDAR-scanners een zone in kaart. Dat gebeurt met een spectaculaire precisie en aan een spectaculaire snelheid. De scanners worden aan een drone bevestigd. In twintig minuten maken ze een gedetailleerde kaart van een vierkante kilometer woud. De klassieke methodes van mapping vereisen meerdere personen en een hele dag om een perceel van 50 op 50 meter uit te werken.

“Ik heb elke boom, elke tak hier bij mij”, glundert Silva. “Volgend jaar maak ik een nieuwe kaart in 3D. Dan weet ik welke boom gegroeid is, welke gevallen en welke zijn takken verloren heeft. Ik zie de temperatuur veranderen, onder en boven het bladerdak.”

Dankzij zijn observaties kan hij zones aanduiden die dringend beschermd moeten worden vooraleer de beschadigingen onomkeerbaar zijn.

De overstroomde wouden van het Amazonegebied worden bedreigd

Julia Tavares beoefent de fytobiologie, ook wel plantenfysiologie genoemd: de studie van de werking van de plant. Zij onderzoekt de bomen in de overstroomde Amazonewouden van dichtbij. Ze meet de dikte van de takken en de bladeren, en de druk, de kwaliteit en de kwantiteit van het water dat ze bevatten. Daaruit leidt ze af hoe goed of slecht de bomen de veranderingen in de meteorologische cycli kunnen verdragen.

“We weten dat deze bomen bedreigd worden, maar nog niet waardoor en in welke mate”, zegt Tavares. Ze vreest dat extreme meteorologische verschijnselen de overleving van de overstroomde wouden in het gedrang brengen. Dat kan ernstige gevolgen hebben. Het Amazonegebied is het grootste, en ook meest gevarieerde zoetwatersysteem ter wereld.

Julia Tavares waagt zich ’s nachts in de overstroomde wouden van het Amazonegebied

In de overstroomde wouden heeft Tavares een provisorisch, mobiel laboratorium opgezet. De leden van haar team klimmen tot in de toppen van de bomen, tussen 25 en 30 meter hoog, om studieobjecten (takken en bladeren) te verzamelen. Dat moet in het holst van de nacht gebeuren. Alleszins vóór drie uur ’s ochtends, want dan beginnen de bomen aan hun fotosynthese, het biochemisch proces waarbij ze zonlicht als energiebron gebruiken om koolstofdioxide en water om te zetten in suiker. Bij dit proces wijzigt de aanwezigheid van water in de bladeren onevenredig. Zodra de hete evenaarszon schijnt, verliezen de bomen water.

Sommige monsters van takken en bladeren worden in ijs bewaard om het metabolische proces te onderbreken, zodat de onderzoekers het suiker- en zetmeelgehalte kunnen opmeten. En ze veroorzaken waterverlies in de takken om na te gaan hoeveel luchtbellen ze produceren tijdens het drogen. De experimenten brachten relevante verschillen tussen de bomen op het vlak van gevoeligheid voor droogte naar boven.

De twee wetenschappers verzamelen bewijzen om de overstroomde wouden van het Amazonegebied beter te beschermen

De benadering van Silva en Tavares is verschillend maar complementair. De combinatie van hun resultaten levert een allesomvattend beeld van het gebied op. Hun onderzoek komt geen moment te vroeg. “Extreme weersverschijnselen deden zich hier vroeger om de zeven, acht jaar voor; nu vallen ze om het jaar of om de twee jaar voor”, zegt Silva. “Het weer wordt van jaar tot jaar onregelmatiger en onvoorspelbaarder. Voor een ecosysteem dat zo nauw samenhangt met klimaatregelmaat is dat problematisch.”

Met de steun van Rolex’ Perpetual Planet Initiative en de National Geographic Society tonen ze niet alleen de schoonheid van dit unieke ecosysteem, ze verzamelen ook bewijzen van zowel het belang als de kwetsbaarheid van de overstroomde Amazonewouden.

Door beter te begrijpen hoe de klimaatverandering het gebied beïnvloedt, kunnen Silva en Tavares overheden en organisaties beter informeren en adviseren over de beste manier om de overstroomde wouden van het Amazonegebied te beschermen. In het belang van iedereen.

Rolex steunt personen en organisaties die voor de problemen van de planeet oplossingen zoeken en ontwikkelen en die zo bijdragen tot het verbeteren van de wereld en bewaren van de planeet voor de volgende generaties. In deze serie zet Knack deze inspanningen in de kijker. Knack realiseerde die verhalen in volle redactionele onafhankelijkheid.

Ontdek hier het vorige artikel uit de serie: Fernando Trujillo beschermt de roze dolfijnen van de Amazone

All images and footage courtesy of the National Geographic Society