In partnership met Rolex
Het is een legaat van natuurbehoud. Na succesvolle zakencarrières begonnen Kristine en haar man, wijlen Douglas Tompkins, in 1991 met het herstellen van ecosystemen in Chili en Argentinië. In het kader van zijn Perpetual Planet Initiatieve ondersteunt Rolex hun streven naar ‘herwildering’, waarmee de natuur in zuidelijk Zuid-Amerika weer een toekomst op lange termijn krijgt.
‘Toen we beseften dat we de toekomst van deze territoria voor lange tijd grondig konden veranderen, motiveerde dat ons enorm.’
Een donatie van nationale parken
Toen Kristine Tompkins en haar intussen overleden echtgenoot Douglas Tompkins beslisten om de zakenwereld in te ruilen voor de buitengewone wildernis in het zuiden van Chili, legden ze de eerste steen van een baanbrekend project. Hun organisatie Tompkins Conservation beschermt miljoenen hectare natuur in de meest zuidelijke landen van de wereld, Chili en Argentinië.
In 1991 startte het koppel met de aankoop van grote percelen bedreigd en verarmd land. Hun ambitie? Deze natuurgebieden weer toekomst geven. Met de hulp van lokale wetenschappers en vrijwilligers herstelden ze de biodiversiteit. Eens de biotopen hun vroegere natuurlijke rijkdom opnieuw hebben bereikt, worden ze als nationale parken aan de overheid gedoneerd. ‘Toen we beseften dat we de toekomst van deze territoria voor lange tijd grondig konden veranderen, motiveerde dat ons enorm’, zegt Kristine Tompkins.
Om haar activiteiten in de twee landen te faciliteren, richtte Tompkins Conservation twee dochterondernemingen op: Rewilding Chili en Rewilding Argentinië. Rolex steunt deze ecologische pioniers. Ze beschermen miljoenen hectaren natuurgebied en blazen ze nieuw leven in.
Rewilding Argentina: de terugkeer van de jaguar
Pablo Guerra Aldazabal lacht breed wanneer een jaguar die zijn jong draagt, zijn computerscherm oversteekt. Het dier loopt in het oog van een van de wildcamera’s die werden geplaatst in het Iberá National Park, in het noordoosten van Argentinië. Het team van Rewilding Argentina leverde hevige en langdurige inspanningen om de grote kat na meer dan 70 jaar weer in dit gebied te krijgen. Het beeld op het computerscherm van Pablo Guerra Aldazabal vertelt dat de inspanningen geloond hebben.
Babyboom van jaguars verwacht dankzij Rewilding Argentina
Decennia van veeteelt en uitputting van de natuurlijke hulpbronnen door de landbouw hadden de moerasladen van Iberá ernstig verschraald. Inheemse plantenvariëteiten en diersoorten waren verdwenen.
“Ranchers deden er alles aan om roofdieren uit het gebied te verjagen”, legt Sofia Heinonen, Executive Director van Rewilding Argentina, uit. “De jaguar werd beschouwd als een bedreiging voor het vee.”
Nu lopen er weer minstens twaalf wilde jaguars in het gebied rond. Het team van Rewilding Argentina verheugt zich al op een babyboom. Pablo Guerra Aldazabal herinnert zich nog het moment toen de eerste jaguar in de area werd vrijgelaten. ‘Het was iets waar ik al jaren van had gedroomd. Die dag schreven we geschiedenis.’
Het ene dier brengt het andere mee
Toen Kristine en Douglas Tompkins voor het eerst Iberá, het op één na grootste zoetwatermoerasgebied van de wereld, bezochten, beseften ze dat ze zich niet mochten tevreden stellen met alleen maar behouden wat nog was overgebleven. Het was nodig om opnieuw inheemse fauna in het gebied te introduceren. ‘Ons werk bestaat erin om volledig functionele ecosystemen te creëren’, licht Kristine Tompkins toe.
Om de biotoop efficiënt herop te bouwen, werden eerst kernsoorten teruggebracht – dieren die een regulariserende rol op zich nemen en de terugkeer van andere soorten aanmoedigen. Roofdieren zoals jaguars zorgen voor een watervaleffect, ze brengen balans in de lokale ecologie.
Voor eeuwen aan het werk
In het geval van Iberá legde het team van Rewilding Argentina een lijst aan van meerdere dieren die ze opnieuw in het gebied wilden krijgen. “Alles is geconnecteerd met alles, in een ecosysteem zijn alle specimen zijn belangrijk’, zegt Sebastián Di Martino, de Conservative Director van de organisatie. “In Iberá National Park werken we met tien verschillende soorten.’
De eerste comeback was die van grote miereneter. Ook die was, net als de jaguar, uit de moeraslanden verdwenen. Toen de grootste soort onder de miereneters tot een effectief van meerdere honderden was aangegroeid, regelden die de mierenpopulaties waardoor weiden en bossen konden herstellen. Nadien deden het pampahert, de grote bontgekleurde papegaai, de ocelot en de reuzenotter hun rentree. Allemaal speelden ze een cruciale rol in de gezondmaking van de biotoop, bijvoorbeeld door zaden te verspreiden en, als ware landschapsingenieurs, het terrein aan te passen. Het team van Rewilding Argentina hoopt dat deze sleutelsoorten levensvatbaar zullen blijken en hun werk de volgende honderden, zelfs duizenden jaren, zullen blijven doen.
‘Er is niet veel nodig om een ecosysteem te verwoesten, maar het kan vele jaren duren om het te herstellen.’
Rewilding Chile: weg met de hekkens!
Een soortgelijk verhaal in de steppe van Patagonia in Chili. Wat nu weer een ruige, gezonde biotoop is, was vroeger het terrein voor extensieve veeteelt. De Tompkins kochten het verschaalde land aan en veranderden het in een nationaal park.
“Sommige zones waren zo geërodeerd dat er eigenlijk alleen nog stof overbleef’, herinnert Cristián Saucedo, Wildlife Director bij Rewilding Chili, zich. Hij ijvert al vijftien jaar voor het restaureren van de lokale fauna en flora. ‘Nu is het ecosysteem als bij toeval aan het herstellen, maar het is een traag proces. Er is niet veel nodig om een ecosysteem te verwoesten, maar het kan decennia duren om het te herstellen.
Rewilding Chili begon met het verwijderen van de honderden kilometer hekken, die het land in secties fragmenteerden en dieren verhinderden om vrij te bewegen. Door dat te doen versterkte het team de bestaande dierenpopulaties zoals de poema, de rea, een vleugelloze vogel die op een emoe lijkt en zaden over het land verspreidt, en het nationaal symbool van Chili, de Chileense huemul, bekend als het hert van het zuiden van de Andes.
De populaties van deze dieren nemen gestaag toe en ze brengen een nieuwe vitaliteit en structuur in de bossen waarin ze wonen. Het is iets wat Daniel Velásquez de laatste twintig jaar zag veranderen. Hij hield vroeger schapen en vee in dit gebied, maar de comeback van het hert veranderde zijn lotsbestemming. Hij werkt nu als een gespecialiseerd huemul ranger.
Rewilding Chile en Argentinië investeert in de toekomst
De transitie naar een duurzame economie en de steun, input en medewerking van de plaatselijke dorpen en steden is essentieel voor het welslagen van Rewilding Chili en Argentina. ‘Het is onmogelijk om deze parken en territoria in stand te houden als de lokale gemeenschappen daar geen rechtstreeks voordeel uit halen. Het leidt tot betrokkenheid, zin voor verantwoordelijkheid en eigenaarschap’, verklaart Kristine Tompkins. De verbondenheid tussen de lokale gemeenschap en het land dat ze bewonen, is een onmisbare schakel in het project. De wilde natuur moet de mensen iets opleveren.
De missie van Kristine Tompkins – unieke, standvastige ecosystemen in Chili en Argentinië opbouwen – blijft vruchten afwerpen. Met geduld en volharding slaagden de teams van Rewilding Chili en Argentinië in de creatie en expansie van vijftien nationale parken. Ze zorgen ervoor dat de natuur weer haar rechten kan opeisen, in volle harmonie met de lokale gemeenschappen. Zo reikt Rewilding Chili de lokale mensen nieuwe perspectieven aan. Vooral de kinderen.
“Ik ben zo dankbaar als ik rondloop, overal de fauna en flora zie groeien en bloeien, en kinderen over de paden zie wandelen’, besluit Kristine Tompkins. ‘Wie zou daar niet trots op zijn?’
Rolex steunt personen en organisaties die voor de problemen van de planeet oplossingen zoeken en ontwikkelen en die zo bijdragen tot het verbeteren van de wereld en bewaren van de planeet voor de volgende generaties. In deze serie zet Knack deze inspanningen in de kijker. Knack realiseerde die verhalen in volle redactionele onafhankelijkheid.
Ontdek hier het vorige artikel uit de serie: Hoe Menkab de potvissen in de Ligurische Zee beschermt
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier