Net ten zuiden van Brussel runt Pierre Barbieux Bois de Rode Bos, een experimentele kweektuin gebaseerd op de principes van de agrobosbouw. Hoe kweek je heerlijk fruit door koolstof op te slaan en de bodem te regenereren in plaats van uit te putten? Die uitdaging gaat hij elke dag aan.
Pierre Barbieux, 44 jaar, plantte in Sint-Genesius-Rode een nieuw soort kwekerij die eruitziet als een klein paradijs. Jujubes, kaki’s, pawpaws, goji’s, duindoorns, kornoeljes, honingbessen, nashi’s, kiwaï en ‘verboden’ wijnstokken … Hier vind je weinig bekende, exotisch klinkende bomen, lianen en struiken. Getest en goedgekeurd op een terrein van bijna 2 hectare.
Particulieren die wonen in microklimaatzones of in de stad kunnen kleine wonderen verrichten.
‘Wat ons interesseert, is experimenteren’, legt de eigenaar uit. ‘Met productiesystemen, maar ook met soorten en variëteiten. Je hebt echt geen idee wat we allemaal kunnen verbouwen in ons klimaat. Niet alles kan, maar wel veel meer dan je denkt. Particulieren die wonen in microklimaatzones of in de stad kunnen kleine wonderen verrichten. Als de plaats zonnig is en beschermd door muren kan je gerust citroenen, granaatappels of kaki’s kweken in het centrum van Brussel.’
De boom als katalysator
Deze kweektuin is de vrucht van een fameuze professionele ommezwaai. Pierre Barbieux verhuist van Nijvel naar Brussel om Public Relations te studeren. In het begin van de jaren 2000 lanceert hij een online hotelzoekmachine. En met succes! Zijn site klimt naar de top van Google. Hij besluit de krachten te bundelen met de vier eersten in het klassement. En dan verkopen ze. ‘We waren klein en wilden niet groeien’, legt hij uit. Hun bedrijf wordt later opgekocht door TripAdvisor. Naast zijn internetprojecten lanceert Pierre Barbieux zich samen met enkele partners ook in het horeca-avontuur. Ze creëren Kokob, een Ethiopisch restaurant in het centrum van Brussel, ginbar De Haus in Elsene, en ze nemen L’Amour Fou over…
Maar dan voelt Pierre Barbieux zijn gezondheid wankelen: ‘De zorgen en de stress hadden me uitgeput. Ik was ziek, maar het duurde even voor ik dat begreep. Ik moest stoppen met stressen, beter eten …’ Hij verdiept zich in methodes om zijn immuniteit te versterken, in voeding en de manier waarop die wordt geproduceerd. ‘Ik was altijd al geïnteresseerd in voeding en het landbouwmilieu, maar nu ben ik er echt ingedoken.’
Tijdens zijn research ontdekt hij agrobosbouw. ‘Een erg breed terrein dat verschilt per land en per continent’, legt hij uit. ‘In Europa hebben we het over agrobosbouw als er om de 15 meter stroken met fruitbomen geplant worden in een graan- of aardappelveld. Terwijl het in Brazilië meer gaat om het cultiveren van bossen. Maar het basisprincipe blijft hetzelfde: de boom gebruiken als katalysator voor vruchtbaarheid, autonomie, duurzaamheid, de relaties tussen lucht en bodem, en veevoeder, door de beste complementariteit te proberen vinden. Agrobosbouw betekent letterlijk een bos bouwen. Het laat toe veel koolstof op te slaan en op een duurzame manier voedsel te produceren. Een mooie uitdaging.’
Speelterrein
‘Ik geraakte gepassioneerd toen mijn persoonlijke overleving op het spel stond. Maar ook toen ik me afvroeg hoe onze toekomst als samenleving eruitziet. Op een gegeven moment sla je over en is er geen weg terug. Wat kan je doen om dingen te proberen veranderen?’
Het basisidee is een tuin van Eden te hebben, met veel verschillende soorten en variëteiten.
Pierre Barbieux trekt naar Engeland, om er te leren van Martin Crawford, oprichter en directeur van de Agroforestry Research Trust, en ontwerper van verschillende bostuinen. Maar hij gaat ook op bezoek bij de in Brazilië wonende Zwitserse wetenschapper Ernst Gotsch. Die staat erom bekend honderden hectare woestijn te hebben omgevormd tot een vruchtbaar tropisch woud, dat onder meer befaamde cacaobonen voortbrengt.
Met het geld van zijn vroegere projecten en de verkoop van enkele restaurants koopt Pierre Barbieux in 2015 een stuk grond, waar hij zijn theoretische kennis in de praktijk wil brengen. Drie hectare in totaal, waarvan bijna twee bebouwbaar. Hij werkt er nu al drie jaar voltijds. ‘Het basisidee is een tuin van Eden te hebben, met veel verschillende soorten en variëteiten’, zegt hij. De eerste twee jaar plant hij meer dan duizend verschillende variëteiten, verdeeld in stroken waarin meerdere verticale lagen elkaar aanvullen en beschermen. ‘Het doel is niet een verzameling planten aan te leggen, maar de beste soorten en variëteiten te vinden voor ons gematigde klimaat met een korte zomer, waar de herfst al begin september kan beginnen. Dit perceel is ons speelterrein: we planten, kijken, analyseren, snoeien, vervangen, herplanten, stekken… We leren veel, en dat kunnen we doorgeven aan anderen.’
In de loop der jaren verzamelt Pierre Barbieux – ‘once a geek, always a geek’ – een schat aan informatie van het web en breit hij geleidelijk een netwerk van gepassioneerde verzamelaars en gespecialiseerde microkwekerijen, met wie hij kennis en knowhow uitwisselt. Hij zoekt de variëteiten met de laatste bloeitijd (om te voorkomen dat de bloemen afsterven tijdens de laatste momenten van vorst) en/of de vroegste vruchtvorming (zodat de vruchten kunnen rijpen voor de kou terugkeert). Hij ontdekt de ‘verboden wijnstokken’, druivenrassen ontstaan uit de kruising van Europese en wilde Amerikaanse wijnstokken, die bijzonder resistent zijn tegen ziekten. Vanaf de jaren ’30 werden ze verboden in Frankrijk om de boerenwijnbouw, de belangrijkste gebruiker van deze rassen, af te stoppen … ‘Deze wijnstokken, die in Frankrijk nog altijd niet aan professionals mogen verkocht worden, hebben geen enkele behandeling nodig en brengen druiven voort met een krachtige en erg bijzondere smaak. Een beetje alsof je snoep uit je kindertijd proeft.’
Sinds september 2020 organiseert Pierre Barbieux regelmatig rondleidingen in zijn ambachtelijke kwekerij. Dankzij mond-tot-mondreclame krijgt hij een heel gevarieerd cliënteel over de vloer. ‘Er zijn mensen die ‘off the grid’ willen leven, professionele of amateurtuiniers, landeigenaren die boomgaarden willen aanplanten of silvopastorale systemen willen ontwikkelen …’
Elk van hen krijgt er goede raad, na eerst enkele vragen over de toekomstige situatie van de planten te hebben beantwoord. Het geld van de verkoop investeert Pierre Barbieux meteen weer in het project. Met enkele partners kocht hij enkele kilometer verderop een tweede terrein. Drie hectare landbouwgrond, voor nog meer experimenten en verkenningen. Het land is de basis, maar de hemel is de limiet.
Het Klimaatalarm van Knack
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier