Ekopak koppelt de industrie af van het drinkwaternet: ‘We zijn al meermaals nipt aan een blue out ontsnapt’

Een kwart van het Vlaamse drinkwater wordt door de industrie verbruikt. Verspilling waar Pieter Loose van Ekopak tegen strijdt. Een gesprek over waterschaarste in een regenland.

Het gaat hard voor Ekopak Sustainable Water. Sinds de oprichting in 2004 is het bedrijf uit Tielt uitgegroeid tot een toonaangevende waterbehandelingsgroep met activiteiten in tien landen. Na de beursintroductie op de Brusselse Euronext in 2021 rolde de naam vorige maand opnieuw over de tongen van beursanalisten.

Aanleiding was de overname van de bijna even grote sectorgenoot Global Water & Energy. Om maar te zeggen: we geloven oprichter en ceo Pieter Loose op zijn woord als hij zegt dat hij de voorbije weken geen gat in zijn agenda kon vinden voor een videocall.

Braziliaans regenwoud

We hebben ons ingelezen en kennen de prelude. Als pas afgestudeerd ingenieur trok Loose naar het Braziliaanse regenwoud. Samen met de bewoners – zogenaamde inheemse bevolkingsgroepen – zocht hij naar manieren om lokale grondstoffen te verzilveren als vliegwiel voor duurzame economische ontwikkeling. ‘Erg leerrijk’, zegt hij, ‘een ervaring die ik alle jonge mensen kan aanbevelen. Ik ging er beseffen hoezeer we hier in een comfortbubbel leven en hoe spilziek onze levensstijl is. In Brazilië leefden mensen heel compact, niets was er vanzelfsprekend, zelfs water niet. Regenen deed het meer dan genoeg, maar daarmee heb je nog geen drinkwater’.

In dat regenwoud werd de kiem gelegd voor zijn missie als ondernemer. Loose spitste zijn aangeboren aversie voor verspilling toe op de stof die de mens na zuurstof het slechtst kan missen, H2O. Ruimte voor verbetering lag voor de hand. Ongeveer een kwart van de Vlaamse drinkwatervoorziening wordt door de industrie als proceswater gebruikt. Daar zit dus de opdracht die hij zich met  Ekopak heeft gesteld: de industrie afkoppelen van het drinkwaternet. ‘Die koppeling is historisch gegroeid”, zegt hij. ‘Tijdens de industriële boom van de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw rezen fabrieken als paddenstoelen uit de grond. Allemaal hadden ze veel water nodig voor hun productieproces, en dus werden ze gewoon op de dichtstbijzijnde waterleiding aangesloten’.

Daar komen industriële bedrijven nu massaal van terug, uit welbegrepen eigenbelang. Gezuiverd drinkwater is duur, en niet alleen omdat er per kuub aan de distributiemaatschappij moet worden betaald. ‘Voor heel wat industriële processen is drinkwater niet eens geschikt’, zegt Loose. ‘Het moet vooraf worden bewerkt, want in drinkwater vind je zowat de halve tabel van Mendeljev. Ieder element kan schadelijke reacties veroorzaken, zeker nu industriële installaties worden ontworpen voor maximale efficiëntie waardoor ze veel gevoeliger zijn. Vroeger stak het minder nauw. Een stoomketel was een loodzwaar geval, maar tegenwoordig worden ketels van flinterdun staal gebouwd. Energie-efficiënt, maar ook kwetsbaar voor corrosie of verbrossing door onzuiverheden in het proceswater’.

Het aanbod van Ekopak is even simpel als aantrekkelijk. Industrieel proceswater wordt maximaal gerecycleerd, alle vormen van verspilling worden opgespoord en geëlimineerd. Goed om de waterfactuur te drukken, maar er is meer. Loose is de bedenker van het WaaS-concept, Water-as-a-Service. Zijn bedrijf bouwt en onderhoudt niet alleen installaties, maar exploiteert ze en factureert per liter water dat wordt opgewaardeerd volgens de specifieke noden van het proces. Klanten worden zo ontzorgd voor alles wat hun waterhuishouding betreft, net zoals fleetmanagers die hun wagenpark aan een leasefirma kunnen overlaten. Typische klanten zijn chemiebedrijven en farmabedrijven, grootgebruikers van proceswater. Een even belangrijke afnemer is de voedingsindustrie waar H2O niet alleen als proceswater dient, maar integraal deel uitmaakt van het eindproduct. Het is niet verboden hier spontaan aan brouwerijen te denken.

Blue out

Het is Loose naar eigen zeggen om impact te doen, hij wil een rol van betekenis spelen in de transitie naar een duurzame, circulaire economie. Een grote stap in die richting is Circeaulair, een ambitieus project dat Ekopak samen met Aquafin en infrastructuurfonds Epico2 draagt. ‘Met Circeaulair werken we op een grotere schaal’, vertelt hij enthousiast. ‘Het is de bedoeling volledige industrieterreinen van het drinkwaternet af te koppelen. Daarvoor moeten we grote installaties bouwen met een eigen distributienet voor proceswater. We beperken ons niet tot het recycleren van industrieel afvalwater, maar we gaan ook het huishoudelijk afvalwater van de buurt hergebruiken. Alleen zo halen we de nodige volumes om alle afnemers bevoorradingszekerheid te bieden’.

Verschillende projecten zijn in aanbouw of gepland, zoals in de haven van Antwerpen waar een installatie komt om het afvalwater van 600.000 inwoners te recycleren en tot proceswater op te waarderen. Waterkracht Antwerpen moet zo op jaarbasis 20 miljard liter drinkwater besparen. ‘Circeaulair wordt onrechtstreeks de grootste waterleverancier van het Vlaanderen’, zegt Loose. ‘Door de industrie systematisch los te koppelen, nemen we veel druk weg van de drinkwatervoorraden’.

De urgentie zal niemand in twijfel trekken. Vorig jaar veroorzaakte de aanhoudende droogte paniek over de grondwaterstand. Afschakelplannen voor industriële bedrijven werden net niet geactiveerd, maar boeren kregen wel een verbod op het oppompen van grond- en oppervlaktewater opgelegd. ‘Dat laatste zal niet meer nodig zijn als we erin slagen de industrie van onze drinkwaterreservoirs los te koppelen’, voorspelt Loose die eraan herinnert dat Vlaanderen achteraan bengelt in Oeso-rankings die regio’s rangschikken naar kwetsbaarheid voor drinkwaterschaarste. ‘We zijn al meermaals nipt aan een blue out ontsnapt. Niet alleen tijdens de hete zomer vorig jaar, ook in het eerste corona-jaar heeft het weinig gescheeld. Tijdens een normale zomer gaan minstens een miljoen Belgen naar het buitenland op reis. In 2021 zaten we allemaal thuis, volop water te verbruiken. Het is toen echt kantje boord geweest’.

Fondsenbeheerders

Droogte is slechts één kant van de medaille, periodes van aanhoudende, overvloedige regenval vormen de keerzijde. De waterbom die in juli 2021 de overstromingsramp aan de Vesder veroorzaakte, was uitzonderlijk. Toch voorspellen alle klimaatmodellen een steeds grotere kans op soortgelijke waterstormen. ‘Droogte of wateroverlast, de remedie is dezelfde’, zegt Loose. ‘Het komt erop aan de neerslag zoveel mogelijk te vertragen door het water op zijn weg naar de zee op te vangen en te bufferen. Ook daar bieden we met Ekopak oplossingen voor. Het gaat om watermanagement, een 360 graden aanpak’.

Ondanks de vele jobstijdingen is hij optimistisch. De Blue Deal, het in 2021 goedgekeurde waterplan van de Vlaamse regering, ziet hij als een reuzenstap vooruit. De komende jaren wordt ruim 400 miljoen euro geïnvesteerd, zowel in het anticiperen van de gevolgen van de klimaatopwarming als in het herstellen van fouten uit het verleden. Het stimuleren van slim watergebruik, het herstel van natte natuur en het aanleggen van waterbuffers in stedellijke gebieden zijn enkele proriteiten. Circeaulair is overigens een van de projecten die onder de subsidieparaplu vallen. Maar even belangrijk volgens Loose: de mentaliteit is veranderd, althans bij ondernemers en ceo’s die onze maakindustrie aansturen. ‘Duurzaam en circulair zijn geen marketingslogans meer’, zegt hij, ‘in de industrie beseft iedereen dat het roer om moet. Twee jaar geleden hebben we Ekopak als ESG-bedrijf (afkorting voor bedrijven met environment, social en governance als kernwaarden, ER) naar de beurs gebracht. Ook daar voel je de nieuwe wind waaien. Aandeelhouders of fondsenbeheerders kijken niet alleen naar financiële resultaten maar evenzeer naar duurzaamheid. Ook dat is welbegrepen eigenbelang. Als bedrijven niet mee zijn met de transitie zal dat in de toekomst op hun financiële resultaten wegen’.