In partnership met Rolex
Constantino Aucca Chutas, een bioloog uit Peru, plant miljoenen bomen in het Andesgebergte. Voor die massale herbebossing doet hij een beroep op een netwerk van lokale organisaties en gemeenschappen. In 2023 ontving hij de Rolex Award for Enterprise.
Constantino Aucca Chutas voelt een eeuwenoude band met het Andesgebergte. De bioloog uit Peru stamt af van quechua-boeren. Het woord ‘quechua’ verwijst naar een taal die mensen spreken in een gebied dat zich uitstrekt van Colombia tot Argentinië; vooral in Peru, Ecuador en Bolivia. Quechua – afgeleid van het woord ‘qhiswa’, wat ‘warme vallei’ betekent – was de belangrijkste voertaal van het Inca-rijk in de 15e en 16e eeuw.
Constantino Aucca Chutas zag de bossen in het Andesgebergte verdwijnen
Meer dan dertig jaar geleden begon Constantino Aucca Chutas zich te interesseren voor het behoud van de bergbossen in de Andes. Als student biologie deed hij toen veldwerk in Cusco (Peru), waar hij de gevolgen bestudeerde van de landbouwexpansie, de regelmatige bosbranden en de illegale boskap. Aucca Chutas stelde vast dat de bossen verdwenen.
Al jaren maken de bewoners van het Andesgebergte zich zorgen over de veranderingen in hun leefmilieu. De gletsjers wijken, de vlugge ontbossing veroorzaakt erosie van de bodem en de waterbronnen krimpen. Hoog in de bergen dragen de bossen bij tot de watervoorziening voor mens en dier – van de Andes tot aan de Amazone. Er wonen meer dan 40 bedreigde soorten in het gebied, waaronder enkele iconische dieren. Maar de Andescondor, de Andeskat en de brilbeer worden nog maar zelden gespot.
De oplossing? Herbebossing in het Andesgebergte
Zijn grootouders van moedigden Constantino Aucca Chutas aan om de cruciale ecosystemen van het Andesgebergte te beschermen, veeleer dan met de familie in het landbouwbedrijf te werken. Ze zeiden: “Je naam is Aucca Chutas, dat betekent krijger. Probeer iets voor ons te doen.”
De bioloog voorzag een eenvoudige oplossing. Met collega’s en lokale mensen zette hij acties van herbebossing op. Op de steile hellingen van de Andes schieten maar weinig bomen wortel. Aucca Chutas plantte een complexe mix van vooral inheemse bomen (zoals Polylepis), waarvan meer dan de helft voorkomt op de rode lijst van bedreigde soorten van de IUCN (International Union for Conservation of Nature’s). De nieuwe bossen krijgen hun water van de mist die hoog in de Andes opstijgt. Ze sturen dat water vervolgens naar het bekken van de rivieren beneden.
Hoe meer bomen ECOAN plant, hoe gelukkiger de mensen
In 2000 richtte Constantino Aucca Chutas de Asociación de Ecosistemas Andinos (ECOAN) op. Dankzij partnerships met meer dan 60 lokale gemeenschappen plantte de organisatie al 4,5 miljoen inheemse bomen en creëerde 16 beschermde zones in de bergen van de Peruviaanse Vilcanota-regio. Aucca Chutas realiseerde veel meer dan zijn grootouders hadden gehoopt.
In 2014, bij de klimaattop van de Verenigde Naties in Lima, plantte de ECOAN op één dag 57.000 bomen. Dit festival van boomplanting – de Queuña Raymi – wordt jaarlijks herhaald. “Als we een boom planten, geven we iets aan de planeet”, legt Aucca Chutas uit. “Hoe meer bomen we planten, hoe meer dat mensen gelukkig maakt.”
Samen met de Amerikaanse vzw Global Forest Generation richtte Aucca Chutas in 2018 Acción Andina op voor projecten van herbebossing over de hele Andes: in Ecuador, Bolivia, Argentinië, Peru en Chili en straks ook Colombia en Venezuela.
Herbebossing verzamelt de volkeren van het Andesgebergte
Telkens krijgen de lokale gemeenschappen een belangrijke rol bij de aanplanting, het toezicht en het onderhoud van de herbeboste zones. Hun betrokkenheid bij het behoud van het leefmilieu zit in het hart van de filosofie van ECOAN en Acción Andina.
Volgens Constantino Aucca Chutas zijn de Andes-gemeenschappen goed gewapend om deze uitdaging te beantwoorden. Tijdens een periode van lokale klimaatopwarming omstreeks 1100 n.C. legden ze een netwerk van kanalen en terrassen aan voor waterbevoorrading en tegen erosie.
Constantino Aucca Chutas: Overal liggen menselijke activiteiten aan de basis van de problemen. Waarom zouden we samenwerken met de lokale mensen zodat ze een deel van de oplossing worden? “Vroeger werden we in Zuid-Amerika verenigd door één enkele cultuur, de Inca-cultuur. Dat was de eerste keer dat we allemaal samen waren. Daarna bundelden we onze krachten om onze onafhankelijkheid op te eisen. Nu verzamelen we ons voor een derde keer, ditmaal via een boom: de Polylepis.”
Het Andesgebergte herbebossen dankzij de Rolex Award for Enterprise
Constantino Aucca Chutas ontving in 2023 de Rolex Award for Enterprise. Zijn projecten van herbebossing vormen een cruciale as in het Perpetual Planet Initiative van het horlogemerk. De Rolex Award for Enterprise helpt Acción Andina om 3,5 miljoen bomen te doen groeien in 5 landen, om 30.000 families te laten deelnemen aan het herstel van ecosystemen, om het traditionele levensonderhoud in meer dan 100 lokale gemeenschappen te verzekeren en om 10.000 hectare Andeswoud te beschermen.
Waarom stelde u zich kandidaat voor de Rolex Award for Enterprise?
Constantino Aucca Chutas: “Rolex onderhoudt relaties met de beste mensen en de beste projecten. Ik wist dat deze Award ons zou helpen bij de verdere uitvoering van onze missie: hooggebergten bedekken met bomen en de problemen verbonden aan de klimaatverandering aanpakken.”
Wat betekent het voor u om Laureaat van de Rolex Award for Enterprise te zijn?
“Ik was erg verrast toen Rolex me belde en zei: ‘Gefeliciteerd, u bent Laureaat.’ Ik heb Rolex altijd gezien op reuzenschermen tijdens prestigieuze events. Ik kan maar niet stoppen met te denken: wow, daar ben ik nu mee verbonden. Ik voel me zoals sir Jackie Stewart. Ik behoor voortaan tot de Rolex-familie.”
Hoe kan de Rolex Award for Enterprise u helpen?
“Ik wil ons project met zoveel mogelijk mensen delen. We planten miljoenen bomen en daarvoor hebben we veel hulp nodig. Dankzij de Rolex Award for Enterprise kunnen we ons werk doen kennen aan mensen van overal op de wereld en hen aanmoedigen om in actie te komen.”
Rolex steunt personen en organisaties die voor de problemen van de planeet oplossingen zoeken en ontwikkelen en die zo bijdragen tot het verbeteren van de wereld en bewaren van de planeet voor de volgende generaties. In deze serie zet Knack deze inspanningen in de kijker. Knack realiseerde die verhalen in volle redactionele onafhankelijkheid.
Ontdek hier het vorige artikel uit de serie: Inza Koné komt in West-Afrika op voor bedreigde apensoorten en biodiversiteit
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier