Bier, kunstmest, brandstof… urine wordt steeds meer gerecycleerd

Urine vindt steeds meer toepassingen in de landbouw, technologie en zelfs voeding. Niet slecht voor een onaantrekkelijke vloeistof waarvan elke mens tot 1,5 liter per dag kan produceren.

Landbouwer Étienne Allard probeert al enkele jaren de ecologische voetafdruk van zijn Ferme de Warelles in Edingen, in de provincie Henegouwen, te beperken. Een paar maanden geleden hoorde Allard over een gewasbeschermingsmiddel uit urine, gemaakt in Frankrijk. Hij twijfelde niet.

Vorige zomer goot hij 25 liter/hectare van dit product op zijn mais- en aardappelteelt. ‘Tijdens dit soort experimenten probeer ik altijd een instelling te zoeken die mij begeleidt om de methode te valideren’, zegt hij, verwijzend naar Greenotec, een vereniging van Belgische landbouwers die onderzoek doet naar bodemvruchtbaarheid. Wat bleek? De stof uit de urine had een opbrengst die vergelijkbaar is met die van conventionele meststoffen.

Nog beter, het product zou de aanwezigheid van mycorrhiza verhogen met 108 procent. Mycorrhiza zijn schimmels die de ruimte rond de wortels bezetten waardoor de plant zichzelf beter kan voeden. ‘De conventionele landbouw is een van de redenen waarom deze schimmels meer en meer verdwijnen’, vervolgt Allard. ‘De techniek op basis van urine is daarom de ideale manier om tot een gelijkaardige productie te komen, maar met minder onkruidverdelgers.’

(Lees verder onder de preview)

De urinemest die de boer uit Edingen gebruikt, wordt geproduceerd door Toopi Organics. Sinds 2019 verzamelt dit bedrijf uit Bordeaux duizenden liters menselijke urine om het vervolgens te stabiliseren, reinigen en op te slaan in tanks die zijn voorbehandeld om geuren te vernietigen.

‘We zijn afgelopen maart begonnen met de verkoop in Wallonië’, zegt François Gérard, hoofd van de Belgische tak van Toopi Organics. Op 400 hectare maïs, suikerbieten, witlof en aardappelen is al 10.000 liter gespoten. ‘Deze zomer was Toopi Organics aanwezig op de Landbouwbeurs van Libramont om bezoekers te informeren over hoe ze hun overtollige biologische vloeistof kunnen opvangen’, voegt Gérard toe. De verzamelde hoeveelheden urine worden nu nog naar Frankrijk gestuurd om te worden omgezet. Vanaf 2025 wil het bedrijf een grote verwerkingseenheid in Wallonië creëren.

Ook het bedrijfje Eau de Vie heeft zich op de urinemarkt gestort. Het brengt droogtoiletparken op de markt die niet zijn uitgerust met houtkrullen, maar met hellende matten die de urine rechtstreeks van de ontlasting scheiden. ‘De riolering zorgt ervoor dat waanzinnige niveaus van stikstof en fosfor die in de urine worden vastgehouden rechtstreeks in de rivieren terechtkomen’, legt Jérémie Furnière, manager van Eau de Vie, uit. ‘Dit leidt tot een woekering van groene algen die de lokale fauna en flora verstikken en bijdragen aan de vervuiling van de natuurlijke omgeving.’

Voor 1000 liter urine die met het systeem wordt opgevangen, schat Furnière dat het 70 liter ultrageconcentreerde meststof kan maken om daarna opnieuw te worden geïnjecteerd in de landbouw. Hij droomt ervan om gemeenten en andere openbare instellingen uit te rusten met zijn droge composttoiletten.

Urine in medicijnen, technologie… en voeding?

Ook in andere sectoren dan de landbouw worden verschillende initiatieven ontwikkeld om urine te hergebruiken. Zo wordt urokinase uit menselijke urine gebruikt voor de behandeling van een hartinfarct, beroerte of longembolie om het stolsel op te lossen.

In de technologiesector testen autofabrikanten zoals BMW en Hyundai brandstofproductieprocessen met behulp van ureum uit urine, terwijl andere internationale onderzoekers elektriciteit proberen op te wekken uit urine. In België bestudeert de gemeente Flobecq deze techniek met behulp van varkensurine.

En in de voeding? In 2016 oogstten wetenschappers van de Universiteit Gent de vloeistoffen van festivalgangers op de Gentse Feesten met het doel om bier te brouwen. De urine werd opgeslagen in een tank, verwarmd met zonne-energie en vervolgens door een membraan geleid om het water te scheiden van kalium, stikstof en fosfor. De eerste werd gebruikt voor bier, de andere drie werden omgezet in kunstmest om naar ontwikkelingslanden te sturen.

‘Hergebruik van urine schrikt nog steeds veel mensen af’, erkent François Gérard van Toopi Organics. ‘Maar als we de eigenschappen en de impact ervan bekijken, maakt het wel degelijk een verschil met betrekking tot problemen met drinkwater, geïmporteerde kunstmest, vervuiling, enz.’