Na de recente overstromingen in Centraal- en Oost-Europa barsten opnieuw discussies los over de rol van klimaatverandering bij extreem weer. Ontkenners van de menselijke invloed op klimaatverandering wijzen daarbij graag naar een onderzeese vulkaanuitbarsting uit 2022.
‘Geen kat in de pers legt de link tussen de uitzonderlijke regenval en de uitbarsting van de Hunga Tonga’, klaagt een ‘klimaatscepticus’ op X kort na de catastrofale overstromingen in Oostenrijk, Tsjechië, Polen en Roemenië. Op sociale media wordt wel vaker verwezen naar die vulkaan nabij de eilandengroep Tonga in de Stille Oceaan en haar vermeende enorme invloed op weerfenomenen en zelfs het globale klimaat. Wat klopt daar precies van?
Waterdamp
Op 15 januari 2022 barstte de Hunga Tonga uit. Het was de grootste onderzeese eruptie sinds het begin van de metingen. Behalve een tsunami die heel wat materiële schade veroorzaakte en enkele mensenlevens kostte, zorgde de uitbarsting ook voor de uitstoot van enorme hoeveelheden gassen en aerosolen in de atmosfeer.
De eruptie zorgde voor een uitstoot van naar schatting 150 miljoen ton waterdamp, een broeikasgas.
Klassiek associëren we vulkaanuitbarstingen eerder met temperatuurdalingen, omdat uitgestoten deeltjes in de stratosfeer, waaronder zwaveldioxide, meer zonlicht terug de ruimte in reflecteren. Maar de Hunga Tonga was een onderzeese vulkaan. Dat zorgde ervoor dat er naar schatting 150 miljoen ton waterdamp werd uitgestoten – en dat is een broeikasgas. Sindsdien verschijnen dan ook geregeld berichten op sociale media die de recente temperatuurrecords van zowel zeewater als atmosfeer toeschrijven aan die ene vulkaan.
Daling
Sinds de uitbarsting van de Hunga Tonga zijn al heel wat wetenschappelijke publicaties verschenen die peilen naar de impact van de eruptie op lokaal weer en het globale klimaat. De vroegste analyses probeerden vooral een inschatting te maken van de impact van de uitgestoten waterdamp. Op wereldschaal bleek die slechts bij te dragen tot een minimale opwarming – de meeste schattingen draaien rond de 0,015 graden Celsius.
Latere studies, onder meer van de Texas A&M University en de NASA, modelleerden zelfs een netto daling van globale temperaturen als gevolg van de uitbarsting. Hetzelfde deed een vorige maand verschenen studie in het Journal of Geophysical Research: Atmospheres. De opwarming door waterdamp wordt namelijk gecompenseerd door de uitstoot van zwaveldioxide en andere aerosolen die de zonnestraling terugkaatsen. De klimaateffecten van de uitbarsting van de Hunga Tonga waren op wereldschaal tegen het einde van 2023 al grotendeels verwaterd.
De globale klimaateffecten van de uitbarsting waren tegen het einde van 2023 al grotendeels verwaterd.
Etna
Naar vulkaanuitbarstingen wijzen is al jaren een populaire techniek in de wereld van klimaatontkenners. Zo circuleert een verhaal dat de Hunga Tonga in één uitbarsting ‘evenveel CO2 zou hebben uitgestoten als de volledige menselijke bevolking in een jaar tijd’. Daar klopt niets van: het is, volgens de beste schattingen, zo’n 100 keer minder. Ook bij elke uitbarsting van de Etna of IJslandse vulkanen duiken vaak verzonnen cijfers op over de CO2 -uitstoot van vulkanen.
Het is vooral een manier voor ‘klimaatsceptici’ om de invloed van de mens op het klimaat te ontkennen of te minimaliseren. De impact van vulkaanuitbarstingen en andere natuurlijke fenomenen is echter sowieso al opgenomen in de bestaande klimaatmodellen. Aan de reële invloed van de mens op het klimaat valt dus niet te ontsnappen – ook niet door exotische vulkanen de schuld te geven.
Wat vulkanen vertellen
