COP28 drukt op pauzeknop: hoe staat het met de onderhandelingen?

De onderhandelaars op de Klimaatconferentie in Dubai zijn verzand in een stellingenoorlog tussen voor- en tegenstanders van een uitstap uit fossiele brandstoffen.

Donderdag staat op de VN-klimaattop COP28 een rustdag op het menu. Halverwege de onderhandelingen is het hoog tijd om een stand van zaken op te maken.

Wat is er al beslist?

De klimaattop in Dubai schoot als een raket uit de startblokken, met meteen een historisch akkoord over de operationalisering van het loss-and-damagefonds, een fonds waaruit arme landen zouden kunnen putten voor het verlies en de schade die ze geleden hebben als het gevolg van de door mensen veroorzaakte klimaatverandering. Voor dat fonds werd al 720 miljoen dollar toegezegd. Een druppel op een hete plaat als je het afzet tegen wat echt nodig is, stellen ngo’s echter.

‘Wat we collectief bereikt hebben in een week tijd is historisch’, zo vatte COP28-voorzitter Sultan al-Jaber de eerste week van de klimaattop samen. ‘De eerste keer dat er een substantiële beslissing werd genomen tijdens de opening van een klimaattop’, klopte al-Jaber zich op de borst.

COP28 kan uitpakken met nog enkele andere verwezenlijkingen: zo werd onder meer een niet-bindende overeenkomst gesloten waarbij 124 landen, waaronder België, zich engageren om hun hernieuwbare energie tegen 2030 te verdrievoudigen en de energie-efficiëntie tegen dan ook te verdubbelen.

Wat staat er nog te gebeuren?

COP28 moet uiteindelijk uitmonden in een eerste ‘global stocktake’, zeg maar een tussentijdse evaluatie van hoe het staat met de engagementen die ongeveer 200 landen zijn aangegaan in het kader van het Klimaatakkoord van Parijs. Het staat als een paal boven water dat die engagementen ver afliggen van wat nodig is om de opwarming onder de 2 graden Celsius, en bij voorkeur onder de 1,5 graad, te houden.

Uit een recent rapport van de VN-milieudienst UNEP bleek dat de huidige engagementen in het beste geval zullen leiden tot een opwarming van 2,5 graden tegen het einde van de eeuw. De stocktake moet ook aanleiding geven tot aangescherpte Nationaal Bepaalde Bijdrages (NDC’s) tegen 2025.

Tegen 12 december – het voorziene einde van de klimaattop – moet ook nog een akkoord bereikt worden over tal van andere zaken: de klimaatfinanciering, het werkprogramma over het rekbare begrip van ‘just transition’, en een definitie van een wereldwijde doelstelling voor aanpassing aan klimaatverandering.

Daarom roept COP28-voorzitter al-Jaber alle partijen op om ‘uit hun comfortzone te treden’. Al-Jaber mikt er op om ten laatste op 12 december om 11.00 uur (8.00 uur Belgische tijd) te landen. Of dat zal lukken, is maar al te zeer de vraag.

Wat met de olifant in de kamer: fossiele brandstoffen?

Voorzitter al-Jaber, die ook CEO is van het staatsoliebedrijf Abu Dhabi National Oil Company (Adnoc), blaast daarover zowel warm als koud. ‘We kunnen daarin twee dingen lezen’, klinkt het bij een lid van de Europese delegatie. ‘Ofwel is het een handige manier om de oliestaten richting een compromis te sturen, ofwel is het een echte misstap van een voorzitter die zijn houvast aan het verliezen is.’

Verschillende landen, waaronder de Europese Unie, willen dat de eindtekst melding maakt van een uitstap uit fossiele brandstoffen. In een kladversie liggen momenteel nog verschillende opties op tafel, gaande van ‘een ordelijke en rechtvaardige uitstap uit fossiele brandstoffen’ tot helemaal niets over het lot ervan.

Dat beloven de komende dagen dus nog harde onderhandelingen te worden.