Met een temperatuur die 1,6 graad Celsius hoger lag dan het pre-industriële gemiddelde was 2024 het eerste jaar waarin de ondergrens van het Klimaatakkoord van Parijs – 1,5 graad Celsius boven het pre-industriële gemiddelde – werd doorbroken
Wat al even zo goed als zeker was, wordt nu ook officieel bevestigd: 2024 was het warmste jaar ooit. Dat blijkt vrijdag uit het klimatologisch jaaroverzicht van de Europese klimaatdienst Copernicus. De laatste keer dat vergelijkbare temperaturen werden bereikt, was 125.000 jaar geleden.
Met een gemiddelde temperatuur van 15,10 graden Celsius was het afgelopen jaar nog eens 0,12 graad Celsius warmer dan 2023, het vorige warmste jaar ooit opgetekend. De afgelopen tien jaar waren trouwens de tien warmste ooit.
Ook de warmste dag ooit werd in 2024 genoteerd. Op 22 juli klom het kwik wereldwijd naar 17,16 graden Celsius. Met een gemiddelde temperatuur van 10,69 graden Celsius was het afgelopen jaar ook in Europa het warmste ooit. Het record van 2020 werd met 0,28 graad Celsius van de tabellen geveegd. Op Australazië (het gebied rond Australië, Nieuw-Zeeland en Indonesië) en Antarctica na werd vorig jaar op ieder continent het temperatuurrecord verbroken.
1,5 graad
“We balanceren nu op het randje van het passeren van de grens van 1,5 graad Celsius die is vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs”, zegt Samantha Burgess, adjunct-directeur van Copernicus. “Het gemiddelde van de afgelopen twee jaar ligt al boven dat niveau. Deze hoge temperaturen wereldwijd, in combinatie met het recordniveau aan waterdamp in de atmosfeer in 2024, resulteerden in ongeziene hittegolven en hevige regenval met ellende voor miljoenen mensen tot gevolg.”
Dat 2024 het eerste jaar was met een temperatuur die 1,5 graad Celsius boven het pre-industriële gemiddelde lag, wil nog niet zeggen dat de ondergrens van het Klimaatakkoord van Parijs definitief is doorbroken. Daarvoor wordt namelijk naar de gemiddelde temperatuur over een periode van twintig jaar gekeken.
Ook in de oceanen schoot het kwik in 2024 naar ongekende hoogtes, met een gemiddelde temperatuur van 20,87 graden Celsius.
Oorzaken
De voornaamste oorzaak voor die recordtemperaturen is de uitstoot van broeikasgassen. De concentratie in de atmosfeer steeg in 2024 ook verder, en voor CO2 zelfs sneller dan de afgelopen jaren. De CO2-concentratie nam met 2,9 ppm toe naar 422 ppm (deeltjes per miljoen). Die van methaan met 3 ppb naar 1.897 ppb (deeltjes per miljard). Dat zijn respectievelijk de hoogste niveaus in 2 miljoen en 800.000 jaar.
Daarnaast droeg ook het weerfenomeen El Niño bij aan de recordtemperaturen, al kwam dat natuurlijk weerfenomeen in de loop van 2024 ten einde en waren er in het verleden sterkere El Niño’s.
Extreme neerslag
Naast de talloze temperatuurrecords was in 2024 ook een recordhoeveelheid aan waterdamp aanwezig in de atmosfeer. Die lag 5 procent hoger dan het gemiddelde van de periode 1991-2020 en meer dan 1 procent hoger dan in 2016 en 2023, tot nog toe respectievelijk het jaar met de hoogste en op een na hoogste waarde. Meer waterdamp in de atmosfeer verhoogt de kans op extreme neerslag.
De uitzonderlijk hoge temperaturen en luchtvochtigheid veroorzaakten ook hogere niveaus van hittestress. Wereldwijd werden meer dagen met ‘sterke hittestress’ (gevoelstemperaturen tussen 32 en 38 graden Celsius) genoteerd. Op 10 juli kreeg een recordaantal van zowat 44 procent van de wereldbevolking te maken met minstens dergelijk sterke hittestress.
Het niveau van het zee-ijs op Antarctica en de Noordpool, tot slot, bevond zich op niveaus die duidelijk onder het gemiddelde lagen. Voor 2025 voorspelt Copernicus opnieuw een warm jaar, zij het wel minder warm dan de afgelopen twee jaar.
“Dit rapport brengt een reeks alarmerende waarnemingen uit 2024 samen”, zegt Joeri Thijs, woordvoerder van Greenpeace België. “Het is een rampjaar geweest. Extreme weersomstandigheden hebben het leven van miljarden mensen ontwricht.”
Greenpeace kijkt in de richting van olie- en gasbedrijven en de grote winsten die die blijven maken. “We moeten stoppen met hopen dat bedrijven als Chevron, Exxon, Shell of TotalEnergies vrijwillig zullen meewerken aan de transitie naar betaalbare hernieuwbare energie”, zegt de milieu-organisatie. Beleidsmakers moeten deze industrieën dwingen om fossiele brandstoffen uit te faseren en de verliezen en schade te financieren die door hun activiteiten worden veroorzaakt, voegt Greenpeace daaraan toe.
“Terwijl ’s werelds machtigste klimaatscepticus klaar staat om terug te keren naar het Witte Huis, moeten andere beleidsmakers net de moed opbrengen om wereldwijd het voortouw te nemen op het gebied van klimaat” concludeert Thijs. “De overgrote meerderheid van de burgers wil ook dat onze leiders eindelijk durven opstaan tegen de fossiele brandstofindustrie”.
