Grote bouwprojecten bedreigen het voortbestaan van cruciale bossen

Niet alleen landbouw en houtkap bedreigen het voortbestaan van belangrijke bossen in het Amazonegebied, Congo en Zuidoost-Azië. Ook grootschalige investeringen door regeringen, banken en mijnbouwbedrijven vormen een groeiende bedreiging.

Een nieuw rapport waarschuwt dat in de Amazoneregio alleen al – Bolivia, Brazilië, Colombia, Peru en Ecuador – regeringen 27 miljard dollar aan investeringen beloven in 12.000 kilometer wegen die in de volgende vijf jaar aangelegd moeten worden. Als al die projecten doorgaan, kan tot 24.000 vierkante kilometer bos verloren gaan in de komende twintig jaar.

De Indonesische regering plant een netwerk van snelwegen van 4.000 kilometer in een nationaal park in Papoea, Westelijk Nieuw-Guinea, om een mijnbouwgebied van 500 vierkante kilometer te ontsluiten. Een geplande nieuwe spoorwegverbinding in Kalimantan (Indonesië) opent nieuwe mogelijkheden voor palmolieplantages en steenkoolconcessies.

En in Afrika ten zuiden van de Sahara staan tientallen ‘internationale ontwikkelingscorridors’ op de planning, bedoeld voor activiteiten op het gebied van mijnbouw en energie. De plannen dreigen vierhonderd beschermde gebied te doorkruisen en op bijna tweeduizend andere plaatsen het milieu te schaden.

Strijd om de bossen

‘Grote nieuwe projecten gepland zijn in onder meer de Amazone, Indonesië, Meso-Amerika en het Congo-bekken getuigen van een onstilbare honger naar steenkool, mineralen, metalen, energie en landbouwproducten zoals soja’, zegt Franziska Haupt, directeur van Climate Focus in Berlijn en hoofdauteur van het nieuwe rapport. ‘Ze hebben een nieuw front geopend in de strijd om bossen in de wereld te beschermen.’

‘Sommige regeringen verergeren deze dreiging en draaien bescherming terug nu ze moeite hebben de economische schade van covid-19 op te vangen.’

Bossen spelen een essentiële rol in de strijd tegen klimaatverandering en kunnen de impact ervan verzachten. De overstap van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie is op zich niet voldoende om de opwarming van de aarde een halt toe te roepen. De klimaatcrisis zou landen er ook toe moeten dwingen een einde te maken aan de verwoesting van de belangrijkste bossen in de wereld en in te zetten op herstel van die bossen.

Een groot deel van de beloofde investeringen leidt echter juist tot verwoesting van de bossen en verergert de schade als gevolg van de winning van fossiele brandstoffen, die de CO2-uitstoot juist doen toenemen.

Gewelddadige sector

‘Veel van deze projecten zouden nooit groen licht hebben gekregen als de werkelijke waarde van de bossen meegenomen was in de berekening’, zegt Erin Matson, consultant bij Climate Focus en medeauteur. ‘Dan gaat het om de rol van deze bossen in de vermindering van de klimaatverandering, de bescherming van habitats en het tegengaan van de verspreiding van ziekten afkomstig van dieren, het schoon houden van waterbronnen, de economische kansen en een lange lijst andere voordelen waar geen prijskaartje aan hangt.’

‘De bossen staan aan de rand van de afgrond, en deze nieuwe grootschalige infrastructuurprojecten kunnen ze over de rand duwen en de wereldwijde pogingen ondermijnen om de ontbossing te stoppen. De mogelijkheden om deze koers bij te sturen, te heroriënteren en deze projecten in een meer duurzame richting te sturen, worden steeds beperkter’, zegt Erin. ‘Regeringen, bedrijven en investeerders moeten daarom nu actie ondernemen, meer transparantie eisen en snel handelen om verdere schade voor mensen, dieren en de natuur te voorkomen.’

Het rapport wijst erop dat mijnbouw de ‘meest gewelddadige’ economische sector ter wereld is en het grootste aantal milieuconflicten met zich meebrengt. In 2019 werden er vijftig milieuactivisten vermoord.

‘De lokale bevolking heeft meestal weinig in te brengen bij dit soort economische ontwikkeling en de verdeling van bosgrond,’ staat in het rapport. ‘In plaats daarvan beïnvloeden machtige bedrijven en nationale elites de besluiten om mijnbouw toe te staan, terwijl bewegingen van onderaf ter zijde worden geschoven of genegeerd.’

Dubieuze beloften

Bossen beschermen is moeilijk. De aanleg van wegen is een ander deel van het probleem: wegen en wegennetwerken maken het eenvoudiger voor boeren en houthakkers om dieper in het woud binnen te dringen. Deze twee groepen kunnen voor zo’n 16 procent bijdragen aan de verwoesting van tropische en subtropische bossen.

Zes jaar geleden omarmden regeringen, multinationals en niet-gouvernementele organisaties wereldwijd de New York Declaration on Forests, en klonken er beloften om de ontbossing te halveren tegen 2020 en zelfs helemaal te stoppen tegen 2030.

Het doel van 2020 wordt niet gehaald, en het is steeds minder waarschijnlijk dat de belofte voor 2030 waargemaakt wordt. In 2019 bleek uit een analyse door de Wereldbank van 29 grootschalige mijnbouwprojecten, dat er in niet één geval goed was omgegaan met de risico’s voor de bossen en de biodiversiteit.

‘Dit is een heilzame herinnering aan het feit dat we leven in een droomwereld van beloften, maar dat er in de praktijk nauwelijks vooruitgang wordt geboekt, er een gebrek aan transparantie heerst, en gevestigde belangen en kortetermijndenken overheersen,’ zegt Robert Nasi, algemeen directeur van het International Centre for Forest Research. ‘We zullen dus altijd ingehaald worden door de realiteit.’

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij Climate News Network