De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft de toegang tot een schoon en gezond leefmilieu officieel erkend als universeel mensenrecht, en dat met een overweldigende meerderheid.
De VN-resolutie werd aangenomen met 161 stemmen voor. Geen enkele lidstaat stemde tegen, maar Wit-Rusland, Rusland, Iran, China, Cambodja, Ethiopië, Kirgizië en Syrië hebben zich onthouden. Van deze laatste landen staan Rusland, China en Iran tevens in de top tien van grootste vervuilers.
‘Historische beslissing’
De resolutie roept overheden, internationale organisaties en bedrijven op om meer inspanningen te leveren om een gezond milieu voor iedereen te garanderen. VN-secretaris-generaal António Guterres sprak van een ‘historische beslissing’.
‘De resolutie zal helpen om ecologische onrechtvaardigheden te verminderen, gaten in de bescherming te dichten en mensen emanciperen, vooral degenen die zich in kwetsbare situaties bevinden, waaronder mensenrechtenverdedigers, kinderen, jongeren, vrouwen en inheemse volkeren… ‘, zei hij in een reactie.
De tekst erkent dat een gezond leefmilieu deel uitmaakt van het internationaal recht, en benadrukt het belang van de volledige uitvoering van multilaterale milieuovereenkomsten.
De impact van klimaatverandering, het niet-duurzame beheer van natuurlijke hulpbronnen, de vervuiling van lucht land en water, het onverantwoordelijk omspringen met chemicaliën en afval en het daaruit voortvloeiend verlies aan biodiversiteit worden allemaal benoemd als inbreuken op dit recht.
Een schadelijk leefmilieu verhindert volgens de resolutie ook dat personen daadwerkelijk kunnen genieten van alle mensenrechten.
Milieucrises afwenden
Het hoofd van het Hoog Commissariaat voor de Mensenrechten, Michelle Bachelet, verwelkomde de resolutie, maar waarschuwt dat de tekst zonder actie een lege doos is.
‘Vandaag is een historisch moment, maar alleen het bevestigen van ons recht op een gezond milieu is niet genoeg. De resolutie van de Algemene Vergadering is heel duidelijk: staten moeten hun internationale verplichtingen nakomen en hun inspanningen opvoeren om deze te realiseren. We zullen allemaal veel ergere gevolgen ondervinden van milieucrises, als we niet samenwerken om ze nu collectief af te wenden’, aldus de Hoge Commissaris.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat jaarlijks meer dan 13 miljoen sterfgevallen over de hele wereld te wijten zijn aan vermijdbare milieuoorzaken. Luchtvervuiling alleen al is verantwoordelijk voor naar schatting 7 miljoen vroegtijdige overlijdens.
Ook de gevolgen van de klimaatverandering worden elk jaar erger. De bosbranden en hittegolven die Europa teisteren houden volgens de WHO steeds meer gezondheidsrisico’s in. Elders in de wereld belemmeren onder meer droogte, verzilting en overstromingen het recht op een volwaardig leven.
Eerder dit jaar heeft het klimaatpanel van de VN (IPCC) een alarmerend rapport uitgebracht waarin wordt gewaarschuwd dat de wereld ‘zijn kans zal missen om een leefbare en duurzame toekomst voor iedereen veilig te stellen’, indien er niet snel en op grote schaal actie wordt ondernomen om de opwarming van de aarde aan banden te leggen.
Impact
De resolutie van gisteren kan lidstaten aanmoedigen om een strenger milieubeleid te voeren. In rechtszaken waar milieu- en mensenrechten geschonden zijn kunnen juristen ze aanwenden om argumenten op te bouwen.
‘De resolutie kan druk uitoefenen op overheden die het recht op een gezond leefmilieu nog niet opgenomen hebben in hun nationale wetgeving’, zegt Chiara Liguari, expert milieurecht bij mensenrechtenorganisatie Amnesty International.
‘Het is ook een nieuw hulpmiddel voor mensenrechtenverdedigers die onvermoeibaar werken om hun medemensen te beschermen tegen de gevolgen van de vernietiging van het milieu.’
