Factchecker: ‘In de afgelopen dertig jaar is 14 procent van het aardoppervlak groener geworden’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat zei wetenschapsjournalist Matt Ridley onlangs in een interview met de Volkskrant. Maar klopt het wel?

‘De klimaatverandering blijkt niet zo snel te gaan als altijd is gedacht’, zei de Britse wetenschapsjournalist en columnist Matt Ridley onlangs in een interview in de Volkskrant. ‘Ze blijkt ook niet louter dramatische gevolgen te hebben’, lazen we. ‘Zo leidt ze niet aantoonbaar tot meer natuurrampen, maar wel tot een vergroening van de aarde. Satellietbeelden laten zien dat in de afgelopen dertig jaar 14 procent van het aardoppervlak groener is geworden, vooral in droge gebieden in arme landen, wat grotendeels te danken is aan de toenemende concentraties van koolstofdioxide (CO2) in de atmosfeer. Dat is toch groot nieuws?’

Ridley ontkent de klimaatverandering niet, beklemtoont hij. ‘Ik zeg alleen dat de problemen waarschijnlijk niet zo groot zijn als de meesten beweren.’

Heeft de toegenomen CO2 in de lucht een ‘vergroening’ van de aarde teweeggebracht?

De term kan misleiden, want met ‘ecologisch’ of ‘duurzaam’ heeft vergroening hier niets te maken. Toch is het korte antwoord ja. ‘Met meer CO2 in de lucht groeien planten beter’, zegt professor bosecologie Bart Muys (KU Leuven). ‘Tuinbouwers gebruiken de techniek van CO2-bemesting bijvoorbeeld door in serres kunstmatig CO2 toe te dienen. Op wereldschaal speelt hetzelfde mechanisme. De toegenomen CO2-concentratie in de atmosfeer heeft de vegetatie inderdaad beter doen groeien. Maar toenemende droogte zal dat positieve effect op termijn tenietdoen, verwachten we.’

Doordat planten en bomen net zoals oceanen CO2 opnemen, hebben zij een ietwat remmend effect op de klimaatopwarming. ‘Zonder vegetatie en oceanen hadden we de beperking van “ruim onder de twee graden” die in Parijs is afgesproken al lang overschreden’, stipt biologe Sara Vicca (UAntwerpen) aan.

Maar is concreet in de afgelopen dertig jaar ’14 procent van het aardoppervlak’ groener geworden? Nee. ‘Dat cijfer is manifest onjuist’, zegt professor klimatologie Philippe Huybrechts (VUB). Volgens een bespreking van satellietbeelden waarnaar Ridley in 2015 op Twitter verwijst, is 31 procent van de vegetatie de afgelopen jaren groener geworden, een cijfer dat spoort met een recentere studie (2016) in het vakblad Nature Climate Change. ‘De oppervlakte die al groen was is nu donkerder groen – met een grotere densiteit – geworden’, verduidelijkt Huybrechts. Hij rekent voor: ‘De totale aardoppervlakte bestaat uit 71 procent water en 29 procent land. Van dat land is ruwweg 60 procent bedekt door vegetatie, de overige 40 procent zijn woestijnen en ijskappen. Breng je dat allemaal samen, dan kom je eropuit dat 5 procent van het aardoppervlak groener is geworden (0,29 x 0,6 x 0,31 = 0,05). Een gedeelte dus. Maar geen 14 procent, zoals Ridley beweert.’

De Vlaamse wetenschappers laken Ridleys optimistische betoog omdat het de sense of urgency ondermijnt. Huybrechts: ‘Eerst trokken sceptici onze metingen in twijfel, later betoogden ze dat de temperatuurstijging niet de verantwoordelijkheid van de mens was. Nu ook dat niet meer te ontkennen valt, voeren ze aan dat de klimaatverandering ook voordelen heeft. So what? Argumenteren dat gestegen CO2 de aarde groener maakt, is van dezelfde orde als zeggen dat de temperatuurstijging het badseizoen aan de Belgische kust zal verlengen. Ook dat is juist. Een gelukkig neveneffect, maar verwaarloosbaar in het licht van een globaal zorgwekkende evolutie.’