Factchecker: ‘Als we zo voortdoen, staat er over 300 jaar geen enkele boom meer op aarde’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat hoorden we voormalig NASA-ingenieur Clement Hiel onlangs zeggen op Radio 1. Maar klopt het wel?

‘We zijn onze planeet aan het vernielen’, zei professor ingenieurswetenschappen (VUB) Clement Hiel onlangs in de laatste aflevering van Touché (Radio 1). ‘Concreet? Als we zo voortdoen, staat er over driehonderd jaar geen enkele boom meer.’ Hiel woont al dertig jaar in de VS. Intussen runt hij een bedrijf, maar jarenlang was hij een vooraanstaand ingenieur bij de Amerikaanse luchtvaartorganisatie NASA. Het vooruitzicht is ‘angstwekkend’, zegt hij. ‘Politici moeten de visie hebben om een paar honderd jaar vooruit te kijken. We moeten onze CO2-uitstoot drastisch doen dalen, en zo snel mogelijk overschakelen op groene energie.’

Is zijn uitspraak een boutade? Of staat er ‘over driehonderd jaar’ werkelijk ‘geen enkele boom meer’ als er niets verandert?

Inspiratie en perspectief vindt de voormalige NASA-ingenieur in de pale blue dot(bleke blauwe stip), een vermaard ruimtebeeld van de aarde uit 1990, genomen van zes miljard kilometer verderop in het heelal. ‘Die pale blue dot toont hoe kwetsbaar we zijn’, zegt Hiel aan de telefoon. ‘Bomen nemen CO2 op en zijn cruciaal in de natuurlijke cycli van onze blauwe planeet. Als je ze wegneemt, droogt het landschap uit. Dan ziet die bleke blauwe stip bij wijze van spreken straks rood, net zoals Mars.’

Zijn uitspraak steunt op een publicatie uit 2015 in het vakblad Nature, van Thomas Crowther (Yale University) en collega’s. Zij berekenden de bebossing op aarde voor het eerst niet in hectare, zoals gebruikelijk, maar in aantal bomen, te begrijpen als ‘planten met houten takken, die op borsthoogte minstens tien centimeter diameter hebben’. Clement Hiel las over dat onderzoek in de Amerikaanse krant New York Post. ‘Het onderzoek wees uit dat mensen jaarlijks 15 miljard bomen kappen en er 5 miljard planten’, lezen we daar. ‘Dat is een nettoverlies van 10 miljard bomen per jaar. In dat tempo zijn alle bomen op aarde over ongeveer driehonderd jaar verdwenen.’

Zelf noemt Hiel zijn stelling grotendeels waar. ‘Het is immers een toekomstperspectief, gebaseerd op slechts één – weliswaar hoog aangeschreven – publicatie. Maar de megatrend is onloochenbaar: we kappen nog altijd veel te veel bomen. Elke dag sneuvelen er alleen al voor toiletpapier 27.000 bomen. Kunnen we echt niet beter? Hebben we echt geen andere, innovatieve ideeën?’

Professor in de bio-ingenieurswetenschappen Roeland Samson (UAntwerpen), die het onderzoek in Nature heeft gelezen, bevestigt dat de stelling ‘mathematisch bekeken’ klopt. ‘Ik vrees dat er eerst nog heel veel bomen zullen verdwijnen, maar schaarste zal hun waarde doen stijgen’, zegt hij, ‘dus ik geloof niet dat we ooit zullen terugvallen op nul.’

‘Ontbossing als milieuprobleem lijkt voor het grote publiek van de agenda verdwenen. Maar save the rainforest – vintage jaren 1980 – is jammer genoeg actueler dan ooit. In Europa neemt het bosgebied intussen nauwelijks nog af, maar in Zuid-Amerika en Azië is er weinig of niets veranderd.’

In Vlaanderen daarentegen komen er meer bomen bij dan er verdwijnen, weet professor bos-, natuur- en groenbeheer Martin Hermy (KU Leuven). ‘Toch kappen ook wij veel te lichtzinnig. Bomen moet je – zelfs langs wegen – zo veel mogelijk laten staan. Wist je dat om het milieu-effect van één honderdjarige beuk te evenaren liefst twee- tot vijfduizend nieuw aangeplante boompjes nodig zijn?’