De historische koudegolf in de VS is wellicht het gevolg van klimaatverandering, zeggen wetenschappers. Poollucht ‘breekt uit’ omdat de straalstroom verstoord is.
De kou heeft lelijk huisgehouden in de VS. Tot in Florida werden vriestemperaturen genoteerd. Her en der sneuvelden kouderecords. Scholen werden gesloten. Op luchthavens was het erg stil. In noordelijke staten als North Dakota en Minnesota zakten de gevoelstemperaturen tot onder -50. Spoeddiensten kregen heel wat patiënten over de vloer met bevriezingsverschijnselen.
Koud of niet, in politiek Amerika woedt er een verhitte discussie over de koudegolf. Conservatieven en Republikeinen vinden met name dat de ijzige temperaturen bewijzen dat klimaatverandering niet bestaat. Als het zo koud is, kán het niet dat de aarde opwarmt, luidt het.
Van pool tot evenaar
Niet waar, zeggen wetenschappers die geciteerd worden door de gespecialiseerde website Climate Central. De kans is integendeel groot dat de ‘polar vortex’, de draaikolk van uitzonderlijke koude lucht die vanuit de poolstreek diep zuidwaarts doordrong in Noord-Amerika, net het rechtstreekse gevolg was van klimaatverandering.
Omdat de Noordpool sneller opwarmt dan de lagere breedtegraden, wordt het temperatuurverschil met de evenaar kleiner. Dat wijzigt de straalstroom, de sterke winden in de hogere atmosfeer die het gevolg zijn van dat temperatuurverschil. Daardoor krijgt koude poollucht de kans om ‘uit te breken’, zoals de voorbije dagen gebeurde boven de VS.
Dat wil echter niet zeggen dat de aarde gemiddeld kouder wordt. De door Climate Central geïnterviewde wetenschappers wijzen erop dat de koudegolf in de VS gepaard gaat met relatief zachte temperaturen elders. In Scandinavië, West-Europa, Azië en het poolgebied is het warmer dan normaal.
België is dus lang niet de enige plaats waar het momenteel abnormaal warm is. In Fairbanks (Alaska) was het de voorbije dagen minder koud dan in de doorgaans zwoele, zuidelijke Amerikaanse staten Alabama en Georgia. In Prudhoe Bay, ook al in Alaska en bovendien ten noorden van de poolcirkel, was het in december nog 4 graden Celsius. Dat was de hoogste meting voor die datum sinds ten minste 1968, meldde de Amerikaanse National Weather Service.
Arctische paradox
Het fenomeen van een warme pool en een koud continent noemen klimatologen de ‘Arctische paradox’. Studies tonen aan dat die vaker voorkomt naarmate de Noordpool opwarmt en de polaire ijskap afsmelt.
Dat is in lijn met de waarnemingen. In de winter van 2012-13 besloeg het Noordpoolijs het kleinste oppervlak ooit. Ook deze winter is bijzonder mild aan de pool. Niet alleen in Alaska vallen de temperaturen boven de poolcirkel dit jaar reuze mee. Rusland heeft zijn warmste november achter de rug sinds het begin van de metingen in 1891. In delen van Siberië, waaronder de eilanden in de Karazee, binnen de poolcirkel, was het die maand haast acht graden warmer dan normaal.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier