‘Allemaal steakholders: waarom vlees op de klimaatagenda moet’

Vleesvermindering vormt een essentieel deel van een strategie tegen klimaatverandering. Toch staat vlees niet op het menu van de Parijse klimaattop (toch niet figuurlijk), aldus het Ethisch Vegetarisch Alternatief.

Veeteelt is verantwoordelijk voor 14.5 procent van de broeikasgasuitstoot, volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties. Dan is het logisch dat vleesvermindering een essentieel deel vormt van een strategie tegen klimaatverandering. Toch staat vlees niet op het menu van de Parijse klimaattop in december (toch niet figuurlijk).

Dat is jammer, mede omdat minder vlees eten meteen ook een effect heeft op diverse andere domeinen dan enkel het klimaat. Plantaardige voeding promoten kan een positief effect hebben op maar liefst acht van de zestien nieuwe ontwikkelingsdoelstellingen die de Verenigde Naties onlangs formuleerden.

Een beleid voeren rond vleesvermindering is dus een van de efficiëntste dingen die je als overheid of als bedrijf kunt doen als je tegelijk je CO2-uitstoot naar beneden wil halen en bijvoorbeeld de gezondheid van je inwoners of werknemers wil verbeteren.

Boodschappen van ‘algemeen nut’

Sommige beleidsmakers hebben dit al begrepen. Lokaal zijn er de voorbije jaren heel wat hoopvolle initiatieven genomen. In Gent en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt er bijvoorbeeld volop ingezet op vleesvermindering met een campagne zoals Donderdag Veggiedag. Maar op Vlaams niveau werden er nog geen expliciete doelstellingen geformuleerd en op Federaal niveau blijft het helemaal stil. Er wordt zelfs ingezet op de stijgende internationale vraag naar vlees. Federaal landbouwminister Willy Borsus was begin dit jaar in China om te kijken hoe we ons varkensvlees naar daar kunnen krijgen. Dat is dezelfde minister die niet zo heel lang geleden nog een communiqué de wereld instuurde met als titel “negen goede redenen om vlees te eten”. En ondertussen worden op de VRT de spotjes voor varkens- en ander vlees nog steeds bestempeld als boodschappen van algemeen nut.

Als de overheid het voorlopig niet makkelijk heeft – mede onder druk van de sector – om in te grijpen, dan kan de burger natuurlijk zelf aan de slag gaan. Gelukkig zijn er organisaties in het middenveld die vleesvermindering en vegetarisch eten aanprijzen. En er is beweging. De vleesconsumptie is sinds kort licht beginnen te dalen. Belangrijk is dat consumenten zich niet beperken tot het vermijden van rood vlees (de grootste klimaatschuldige). Een switch naar meer kip of vis zou immers nog heel wat meer dierenleed veroorzaken (er gaan 250 kippen in één koe). Dan is meer plantaardig eten een betere oplossing.

Topchefs tegen klimaatverandering

Daarnaast zien we ook in de horeca heel wat veranderen. Steeds meer jonge topchefs weten dat ook zij een rol te spelen hebben in de strijd tegen de klimaatopwarming. Gert De Mangeleer, Seppe Nobels en Kobe Desramaults geven het goede voorbeeld door in hun menu’s de nadruk te leggen op lokale groenten en Vegucation te ondersteunen, de eerste plantaardige kookopleiding voor professionals. Sodexo, de grootste Belgische cateraar voor grootkeukens, heeft zich dan weer tot doel gesteld om de volgende drie jaar met 90 restaurants deel te nemen aan Donderdag Veggiedag.

Ook slimme ondernemers wachten niet op de overheid om in actie te schieten. Le Pain Quotidien opende onlangs een eerste volledig plantaardig restaurant in Gent, een groot Nederlands vleesbedrijf besloot om een deel van de vleesproducten te vervangen door veggie producten, de supermarkten breiden hun vegetarische aanbod uit en in de VS zijn in de laatste jaren een aantal startups verschenen die zich als doel hebben gesteld dierlijke producten te produceren op een milieu- en diervriendelijkere manier: zonder het dier. Zij worden gefinancieerd door Silicon Valley investeerders zoals niemand minder dan Bill Gates, Biz Stone of Sergey Brinn. Als de overheid het niet doet, zeggen deze filantrokapitalisten, dan doen wij het wel even.

Fortuinen voor reclame

Toch zijn het nog altijd de overheden die het verschil kunnen maken door werk te maken van een strategisch plan duurzame voeding en organisaties en bedrijven op het terrein te ondersteunen. Hoeveel goede alternatieven er ook de kop opsteken, plantaardig eten is nog steeds niet de norm, en de vleesindustrie spendeert fortuinen aan reclame. Minder of geen vlees eten is voor de meesten dan ook nog altijd geen evidente keuze. Gewoontes veranderen is moeilijk, en dat geldt zeker voor eetgewoontes.

Daarom hebben we een overheid nodig die de burger een vriendelijk duwtje in de juiste richting geeft. Zonder iets te hoeven verbieden, wel door te stimuleren en te verleiden. Door zelf het goede voorbeeld te geven in overheidsrestaurants en door – waar mogelijk – van de vegetarische, duurzame optie de aantrekkelijkste standaardoptie te maken.

Want de vleesindustrie heeft nog altijd de wind in de zeilen: zelfs al heeft ze haar imago niet altijd mee, ze vertelt een boodschap die mensen willen horen. Dat het allemaal zo erg niet is met vlees en dierlijke producten. Dat ze lekker zijn, en gezond. En mogelijks van hier. En vooral – en dat herhalen ook vele politici – dat u zich door niemand moet laten vertellen wat u op uw bord moet scheppen.

Dat laatste argument is ironisch. Want als er iets of iemand is die u vertelt wat er op uw bord moet liggen, dan zijn het niet de zeurderige vegetariërs, maar wel de vleesindustrie. Al decennia lang, en met oneindig veel meer geld.

Tobias Leenaert oprichter EVA vzw en Nena Baeyens,communicatieverantwoordelijke EVA vzw