‘Michel I vernauwt functie van staatssecretaris Asiel & Migratie tot grensbewaker’

‘Syrië, Palestina, Irak, Oekraïne… Overal zijn conflicten aan de gang. Mannen, vrouwen en kinderen moeten op de vlucht voor oorlog en vervolging. En toch focust het nieuwe regeerakkoord op terugkeer, misbruikbestrijding en beveiliging van de grenzen’, schrijft Els Keytsman, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Vluchtelingenwerk heeft het regeerakkoord grondig gelezen en maakte een analyse: Wat -opvallend- ontbreekt is een open vizier ten aanzien van migranten in het algemeen. Ook de blik op de wereld lijkt onbestaande. Syrië, Palestina, Irak, Oekraïne… Overal zijn conflicten aan de gang. Mannen, vrouwen en kinderen moeten op de vlucht voor oorlog en vervolging. En toch focust het nieuwe regeerakkoord op terugkeer, misbruikbestrijding en beveiliging van de grenzen. En bijna niet op het beschermen van mensen op de vlucht. Wat een verschil met die echte Zweedse coalitie. Zweden nodigde sinds 2013 al meer dan duizend Syrische vluchtelingen uit. En een Bosnische vluchtelinge schopte het er zelfs tot jongste minister (27). Het heeft onze regering niet geïnspireerd om haar hoofdstuk Asiel & Migratie te schrijven. Integendeel: het regeerakkoord wasemt wantrouwen uit voor vluchtelingen en asielzoekers.

We lezen veel maatregelen in het akkoord die problematisch zijn voor asielzoekers en vluchtelingen terwijl andere nodige maatregelen ontbreken. Centraal in het beleid worden gedwongen terugkeer & gesloten centra. De staatssecretaris liet zelfs weten dat hij er aan denkt om gezinnen met kinderen vast te houden, weliswaar in aangepaste structuren op het terrein van een gesloten centrum. Mensen opsluiten kost veel, en draagt ook een hoge menselijke kost. En zeker voor kinderen is zo een opsluiting erg traumatiserend. Daarom verzet Vluchtelingenwerk zich tegen het opsluiten van kinderen. We pleiten voor menselijkere en vaak goedkopere alternatieven.

Meervoudige asielaanvragen

Vrij nieuw is de duidelijke keuze voor collectieve opvang van asielzoekers in grootschalige centra. Dat wordt naar voor geschoven als hét opvangmodel. Gelukkig krijgt het maatwerk in de kleinschalige individuele opvang door de gemeenten en ngo’s ook een plaats binnen het regeerakkoord. Het wordt nu wel beperkt tot erg kwetsbare groepen en mensen die snel erkend kunnen worden. Nochtans is individuele opvang in kleinschalige woningen goedkoper en het bevordert de integratie. De regering loopt dus slimme besparingen mis.

Ook deze regering wil af van de meervoudige asielaanvragen. Men gaat er dus van uit dat mensen die een tweede of zelfs derde keer asiel aanvragen, dit doen om het systeem te misbruiken. Dit terwijl er nog nooit een evaluatie is gebeurd naar het waarom mensen nieuwe asielaanvragen indienen. Plots moet deze aanvraag schriftelijk. Een schriftelijke aanvraag vergt uitgebreide juridische kennis en redactionele vaardigheden. En er is nu al een tekort aan advocaten die het vreemdelingenrecht goed beheersen.

Politieke druk

Wat ons ook opvalt is dat de regering wil dat de Commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen jaarlijks zijn beleid toelicht in het parlement. Transparantie is prima, maar mag niet tot politieke druk leiden. In ons land kent de Commissaris aan vluchtelingen een status toe, en niet politici. En wat de transparantie door andere asielinstanties, de Dienst Vreemdelingenzaken en Fedasil, het agentschap voor de asielopvang? Zullen we ook een jaarlijks debat zien over het opvang- en terugkeerbeleid van de regering?

Bescherming niet-begeleide minderjarige vreemdelingen

Laten we tot slot niet vergeten dat er ook positieve maatregelen in de tekst worden aangekondigd. Zo zal de regering de bescherming van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen verbeteren. Ze zal de ingewikkelde vreemdelingenwetgeving coördineren in een ‘Wetboek Migratie’. Een opportuniteit om de vele verblijfstitels in ons land te harmoniseren en beroepsprocedures te vereenvoudigen en te verbeteren. Ook erkent de regering de meerwaarde van de individuele opvang van asielzoekers in kleinschalige woningen. En ze zal het opsluiten van vreemdelingen beter controleren, via een eenduidige procedure. Het valt af te wachten hoe deze controle in de praktijk zal verlopen.

Slotsom: dit regeerakkoord gaat uit van een wantrouwen voor asielzoekers en vluchtelingen en vernauwt de functie van de staatssecretaris Asiel & Migratie tot die van grensbewaker. Terwijl we net een echt migratiebeleid met plaats voor asiel nodig hebben. Dat is een gemiste kans.