‘Met een beleid uit het verleden kunnen we geen duurzame toekomst voor de Europeanen opbouwen’

Het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid van de EU waarover deze week gestemd wordt in het Europees parlement voldoet niet, zegt Europees parlementslid Kathleen van Brempt. Het houdt volstrekt geen rekening met de doelstellingen van de Green Deal. Om die reden stemde ze tegen.

Sinds gisteren en ook de komende dagen nog wordt er gestemd over de honderden amendementen voor het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) van de EU. Elke zeven jaar worden de Europese subsidiegelden voor landbouw opnieuw verdeeld en wordt bepaald aan welke voorwaarden boeren moeten voldoen om die subsidies te krijgen. Het GLB bedraagt ruim 30 procent van het Europese budget. In totaal bedraagt de landbouwpot zo’n 400 miljard euro, die via steun aan de landbouw terugvloeit naar de lidstaten. Nu we het landbouwbeleid van de toekomst opnieuw vorm kunnen geven, is het het ideale moment om er ook de sociale, duurzame en klimaatneutrale doelstellingen van de Green Deal in op te nemen. Maar in het compromis dat pas vorige week bereikt werd tussen EVP, S&D en Renew Europe is dat helemaal niet het geval. Wel integendeel, niet enkel wordt de Green Deal – hét toekomstproject van de Unie – er nauwelijks in vermeld, als dit GLB wordt goedgekeurd maakt dat het bereiken van de Green Deal al van bij de start bijna onmogelijk.

Het Europese landbouwbeleid kwam in het verleden vooral de grootschalige agro-industrie tegemoet, die inzet op intensieve veeteelt en monoculturen. Dat is niet enkel nefast gebleken voor de biodiversiteit, maar ook voor de kleine boeren die aan duurzame landbouw proberen te doen. Het huidige voorstel brengt daar geen verandering in. Het zogenaamde cash per cow principe blijft gelden: hoe meer of hoe groter, hoe meer subsidies je krijgt. Zo blijven tientallen miljoenen landbouwsubsidie naar mega-landbouwbedrijven vloeien. In totaal gaat zelfs tachtig procent van alle landbouwsubsidies naar twintig procent van de boeren, nu ja, naar industriële agrarische mastodonten. Wij willen dat er een maximum plafond komt voor de inkomenssteun aan landbouwers, zodat grootgrondbezitters niet langer bevoordeeld worden bij de toekenning van subsidies en het streven naar steeds grotere mega-boerderijen ontmoedigd wordt.

Aan minstens 60 procent van de inkomenssteun waarvan landbouwers kunnen genieten, zijn er nauwelijks duurzaamheidsvoorwaarden verbonden. Terwijl er voor specifieke klimaatgericht uitgaven wél maximumpercentages worden opgelegd. Méér doen voor een duurzame transitie wordt dus gewoon verboden. Dat is de wereld op zijn kop. Daarom wordt dit systeem beter vervangen door subsidies aan landbouwers als die effectief bijdragen aan de bescherming van de biodiversiteit, het behalen van klimaatdoelstellingen of het bevorderen van de volksgezondheid. Landbouwers die actief meewerken aan de transitie verdienen immers extra hulp. Dat is de weg naar de landbouw van de toekomst.

Ondersteuning van kleinschalige, duurzame landbouw is een van de doelstellingen van de Boer-tot-Bord strategie die onderdeel uitmaakt van de Green Deal. Daarin staat dat op minstens 25 procent van de landbouwgronden aan duurzame en biologische landbouw moet worden gedaan. Dat soort doelstellingen vind je niet terug in het GLB. Ook van het streefdoel om het pesticideverbruik tegen 2030 met de helft te verminderen, is geen spoor te bekennen in het GLB. Er zijn haast geen voorwaarden opgelegd over registratie van dieren of dierenwelzijn. De bescherming van graslanden en veengebieden wordt in dit voorstel ingeperkt, terwijl net die gebieden CO2 kunnen opslaan en onmisbaar zijn voor het behoud en herstel van onze biodiversiteit.

Het is ook belangrijk dat dit GLB sociaal rechtvaardig is. Eén van de voorwaarden voor directe inkomenssteun moet zijn dat de werkgevers de sociale rechten van hun werknemers moeten respecteren. Wanneer er sprake is van uitbuiting van werknemers op agrarische bedrijven, moet de directe inkomenssteun meteen stopgezet kunnen worden.

Het compromisvoorstel dat tussen de grootste fracties bereikt werd – en waartoe ook mijn eigen fractie behoort – is voor SP.A een gemiste kans. Met het beleid van het verleden is het niet mogelijk om een duurzame toekomst te bereiken. Aanvankelijk hoopten we om belangrijke correcties te kunnen aanbrengen door een hele reeks progressieve amendementen goed te keuren. Maar een plotse en redelijk ondemocratische wijziging van de stemmingsprocedure dinsdagavond laat, maakt dat onmogelijk.

De enige optie die rest, is het zogenaamde strategische luik van de GLB weg te stemmen en de Europese Commissie zo de opdracht te geven met een nieuw voorstel te komen, dat wél in lijn ligt met de Green Deal. Merk op dat de voorstellen die op tafel liggen nog door de vorige Commissie werden uitgetekend, toen er nog geen sprake was van de Green Deal. Of er voldoende parlementsleden gevonden worden om het GLB terug naar af te sturen, weten we allicht vanochtend.