‘Met deze regering komt er geen serieuze hervorming van de fiscaliteit of van het ontslagrecht’

‘Het enige dat er met deze regering in zit, is wat verbaal geweld tegen bedrijfssluitingen, lastenverlagingen zonder compensatie en dus een begroting uit koers’, schrijft Jan Cornillie (SP.A), die niet verwonderd is over de koers die de regering-Michel vaart.

Sinds deze regering van “jobs jobs jobs” haar prioriteit heeft gemaakt, regent het ontslagen. De nv België maakt een pijnlijke transitie door. De oude economie kraakt, terwijl de nieuwe economie nog haar weg zoekt. Vandaag betalen we de prijs voor twee hardnekkige karakteristieken van ons sociaal-economisch systeem: een dure maar simpele ontslagregeling en een fiscaal systeem dat vermogenswinst bevoordeelt ten opzichte van tewerkstelling.

De N-VA-regeringen zetten de Belgische ziekte onverminderd voort. In plaats van binnenlandse tewerkstelling te beschermen, lokken ze buitenlandse vermogens met fiscale truken. Deze regering hervormt de arbeidsmarkt niet, integendeel, ze financiert belastingverlagingen met een ongedekte cheque, ten koste van de begrotingsdoelstellingen. De regeringsprioriteit om van Brussel opnieuw een financieel centrum te maken, zal niet verder raken dan de Oost-Brusselse nostalgie uit vervlogen BBL tijden waar het project mee is begonnen.

De huidige ontslaggolf drukt ons met de neus op de feiten. Een collectief ontslag voor ruim drieduizend ING medewerkers dreigt. Bart Van Craeynest van Econopolis tweette naar aanleiding van deze aankondiging een grafiek die toont dat België koploper zou zijn op vlak van ontslagbescherming. Van een oppervlakkige lezing gesproken.

Als je kijkt naar de redenen voor die hoge score, dan blijkt het vooral een kwestie van kost en procedure te zijn. Collectief ontslag in België is duur en duurt lang. Maar eens beslist staat niets of niemand de uitvoering tot collectief ontslag in de weg. De ontslagmacht is quasi absoluut. De wet-Renault zorgt voor tijdige informatie en voor de mogelijkheid – theoretisch althans – om op zoek te gaan naar alternatieven. Dat vraagt tijd en het volgen van wat procedure-voorschriften, maar ook niet veel meer dan dat. Als dat de prijs is om te vermijden dat een rechtbank zich buigt over de motieven voor ontslag, dan betalen de multinationals die graag.

En als er gekozen moet worden tussen verschillende Europese vestigingen, dan kan die beslissingsvrijheid de balans doen overhellen. Het Belgisch ontslagsysteem is in essentie een financiële regeling. Een hervorming die daarentegen hogere – en vooral meer kwalitatieve – drempels voor ontslag invoert, zou een stap vooruit kunnen zijn voor België. Als tegelijk binnen het ontslagpakket meer ingezet wordt op activering en heroriëntering kunnen werknemers beter een doorstart maken. Niets wijst erop dat zo’n grondige hervorming er onder deze regering zit aan te komen.

Ontslag is duur, maar werk is dat ook. Dat brengt ons bij een tweede kenmerk van het Belgische systeem. Zoals de Financial Times het vorige week samenvatte (28/09/2016): ‘De Belgische belastingkortingen voor de vermogenden zijn bijna even beroemd als hun chocolade’. De Financial Times wijst op de zeer lage belasting op aandelen en de gunstige erfenisregelingen.

Precies daarom is het constante advies van de Hoge Raad van Financiën en de Nationale Bank die gunstregimes aan te pakken. Er is maar één richting voor de hervorming van onze fiscaliteit: de vermogensbelastingen hervormen tot een eenvoudiger, eerlijker en progressiever systeem. En met de opbrengst daarvan de belasting op werk verminderen. De sleutel tot die hervorming is de fiscale behandeling van aandelen.

Apple-achterpoortje

De nulbelasting op de meerwaarde gerealiseerd bij verkoop van aandelen is Europees een aberratie, een beetje zoals het Ierse Apple-achterpoortje. Maar de vrijstelling heeft machtige verdedigers. Toen de afschaffing ervan werd geopperd als compensatie voor de verlaging van de vennootschapsbelasting naar 20%, haastte het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) – nooit meer dan een armlengte verwijderd van deze regering – zich om te zeggen dat een verlaging tot 24% ook wel zou volstaan. Op dit punt is het VBO meer een bond van aandeelhouders die hun vrijstelling willen behouden dan een bond van ondernemingen die baat heeft bij een lagere vennootschapsbelasting.

Met deze regering komt er geen serieuze hervorming van de fiscaliteit, evenmin van het ontslagrecht. Het enige dat er met deze ploeg in zit, is wat verbaal geweld tegen bedrijfssluitingen, lastenverlagingen zonder compensatie en dus een begroting uit koers. Het hoeft niet te verwonderen. Een kleine drie jaar geleden, op het einde van de regering-Di Rupo, beslisten we een competitiviteits- en tewerkstellingspact. Er werden omvangrijke lastenverlagingen voorgesteld om de loonkost te verminderen. Een PS-collega aarzelde. Hij vroeg zich af of die grote lastenverlagingen niet de budgettaire ruimte voor sociaal beleid in de volgende regering zou wegnemen?

Ik antwoordde hem dat er twee mogelijkheden waren: Ofwel zitten wij in die volgende regering en dan is het ons probleem om het op te lossen. Ofwel zitten we niet in die regering. Dan gaat de centrumrechtse regering een nog veel grotere lastenverlaging doorvoeren en zich van het ontsporen van de begroting hoegenaamd niet veel aantrekken. Ik begin te vrezen dat ik het bij het rechte eind had.