‘Mensenrechten schenden is het nieuwe normaal in België’

Dinsdagvoormiddag is in een van de nieuwe woonunits in het gesloten centrum 127bis in Steenokkerzeel een eerste gezin met kinderen aangekomen. Auteur Bleri Lleshi reageert: ‘Ondanks de flagrante en systematische schendingen van de mensenrechten zet deze regering rustig haar beleid voort.’

‘Laat mij hier uit, ik ben bang.’ Deze woorden van Angelica, een elfjarig meisje uit Ecuador, dateren uit 2007. Schrijnende verhalen zoals dat van Angelica zorgden ervoor dat ook Belgische politici eindelijk besloten om kinderen en hun ouders niet langer in gesloten centra op te sluiten. Het feit dat België eerder meermaals werd veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) hielp natuurlijk ook.

Mensenrechten schenden is het nieuwe normaal in België.

Kinderen in gesloten centra

2018. De huidige regering wil na tien jaar opnieuw kinderen opsluiten. Gisteren werd een moeder met vier kinderen tussen één en zes jaar opgesloten in het gesloten centrum van Steenokkerzeel.

Nochtans gaat het opsluiten van kinderen in tegen de grondrechten van het kind. Het is ook in strijd met artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Opsluiting is een flagrante schending van de basisrechten van het kind. Wetenschappelijk onderzoek geeft alleen argumenten tegen het opsluiten van kinderen.

Ook de rechten van de ouders worden geschonden. Meer bepaald het recht op familieleven zoals beschreven in artikel 8 van het EVRM. Deze opsluitingen zijn een inbreuk op de waardigheid van elke ouder en een aanslag op de menselijkheid.

In de ban van dictators

Er zijn meer voorbeelden van onze regering die de mensenrechten schendt. Vorige week was het drie jaar geleden dat het Maximiliaanpark het gezicht werd van het falende beleid van de Belgische regering.

Toen ging het om Syriërs of Afghanen, vandaag vinden we er vluchtelingen uit landen zoals Soedan, Eritrea en Ethiopië. Op geen enkele manier krijgen deze vluchtelingen bijstand van de overheid en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) droomt ervan om carte blanche te krijgen zodat hij deze mensen kan ‘opruimen’. Want er is maar één oplossing volgens hem: ‘opsluiten en deporteren.’ Dat zei hij 8 augustus nog in Terzake.

Deporteren dus naar landen zoals Soedan of Eritrea. Francken en de Belgische overheid zijn meermaals in internationale media gekomen omdat ze samenwerken met Omar al-Bashir, de Soedanese president, een dictator die voor het Internationaal Strafhof moet verschijnen voor misdaden tegen de mensheid en oorlogsmisdaden in Darfoer. Tijdens die oorlog zijn 300.000 mensen vermoord en moesten drie miljoen mensen vluchten. Dit hield onze regering niet tegen om een identificatieteam uit Soedan naar het Maximiliaanpark te laten komen. Soedan waar, volgens Human Rights Watch, onveiligheid, vervolgingen en martelingen heersen, was voor Francken ‘veilig’ genoeg om Soedanese vluchtelingen naar te deporteren.

Hetzelfde is gebeurd met vluchtelingen uit Eritrea waar de militaire dictator Isaias Afewerki al 25 jaar lang aan de macht is. Volgens verschillende rapporten van onder andere de Verenigde Naties (2014 en 2016) is er sprake van martelingen, vervolgingen en verschillende vormen van slavernij. Het is daarom dat 12% van de bevolking het land heeft verlaten. Volgens de Wall Street Journal is Eritrea is een van de snelst leeglopende landen ter wereld.

Vluchtelingen geen basisvoorzieningen bieden en hen deporteren, zijn manifeste schendingen van fundamentele principes van het internationaal vluchtelingenrecht. Zoals het beginsel van non-refoulement: het verbod op terugzending naar een land waar de vluchteling vervolging te vrezen heeft of waar zijn leven of veiligheid in gevaar zijn. UNHCR heeft duidelijk gestipuleerd dat het non-refoulement principe ook geldt voor wie geen asiel aanvraagt. Non-refoulement is een absoluut mensenrecht.

Normalisering van onmenselijkheid

Ondanks de flagrante en systematische schendingen van de mensenrechten zet deze regering rustig haar beleid voort. Er zijn verschillende redenen hiervoor.

Ten eerste ligt het Belgische beleid grotendeels in lijn met het beleid van de Europese Unie (EU) die al jaren deals sluit met dictatoriale regimes zoals dat van al-Bashir en Afewerki. In 2015 sloot de EU een deal van drie miljard euro met Turkije om vluchtelingen niet richting Griekenland te laten vertrekken. In 2016 werd een deal gesloten met Libië. Dat in Libië de mensenrechten worden geschonden en dat er zelfs slavenmarkten bestaan, vormt blijkbaar geen probleem voor de EU.

Ten tweede is er de verrechtsing en de groei van extreemrechts in Europa. Voor beide wordt een zondebok gezocht. Vluchtelingen en migranten zijn een gemakkelijke prooi. Ook als extreemrechts niet aan de macht komt, zorgen ze er wel voor dat andere partijen hun agendapunten overnemen en uitvoeren. In Oostenrijk is extreemrechts dan weer wel mee aan de macht. In Hongarije, Polen en Tsjechië zijn partijen aan de macht die wat betreft migratie en vluchtelingen hetzelfde discours en beleid hanteren als extreemrechts.

Ten derde is er zoiets als de normalisering van dit onmenselijk beleid en van de schendingen van mensenrechten. Dat extreemrechts aan de macht komt, vinden we normaal. Dat vluchtelingen worden teruggestuurd naar criminele dictaturen vinden we normaal. Dat België en de EU deals sluiten met dictators en milities vinden we normaal. Dat de Belgische politie een driejarige vluchteling doodschiet op de schoot van haar moeder vinden we normaal. Dat kinderen worden opgesloten vinden we normaal.

Ten vierde is de politieke situatie in België er enorm op achteruitgegaan. Het gaat niet enkel om de N-VA want Francken voert uit wat in het regeerakkoord staat. De andere regeringspartijen MR, Open VLD en CD&V zijn medeverantwoordelijk. Theo Francken is de poster boy van de normalisering van onmenselijkheid.

Theo Francken is de poster boy van de normalisering van onmenselijkheid.

Wat de situatie in Europa en in België nog problematischer maakt, is het feit dat er te weinig instellingen of instanties zijn die deze schendingen aankaarten of een halt toeroepen. De EU blijft blind voor de rampzalige gevolgen van haar beleid inzake vluchtelingen en migratie. Behalve van activisten, humanitaire en mensenrechtenorganisaties is er geen ander verzet zichtbaar.

De situatie in België is nog explosiever omdat we geen Nationaal Instituut voor Mensenrechten hebben zoals vele andere landen. Er zijn geen instituties die deze regering en Francken een halt kunnen toeroepen. Dit is dramatisch voor de mensenrechten.

In België zijn er wel nog allerlei humanitaire en mensenrechtenorganisaties die hun stem laten horen, maar er wordt niet naar hen geluisterd. Integendeel: Francken discrediteert deze organisaties door ze te omschrijven als ‘opengrenzen-ngo’s met een links-activistische agenda’. Artsen Zonder Grenzen, de Orde van Vlaamse Balies en zelfs rechters zijn ‘links-activisten’ volgens Francken. Nog problematischer is de druk die achter de schermen op hen wordt uitgeoefend door werkingsmiddelen en subsidies af te pakken.

België onder internationaal toezicht

Omdat de politieke situatie in België zwaar achteruitgaat en omdat hier geen waardige instituties zijn die hier iets aan kunnen doen is internationaal toezicht een van de mogelijke oplossingen. België werd herhaaldelijk veroordeeld door het EHRM voor de behandeling van vluchtelingen, maar dit blijkt onvoldoende om het beleid te wijzigen, zoals het voorbeeld van het opsluiten van kinderen aantoont. Het is daarom dat alle instituties die instaan voor de bescherming van de mensenrechten geactiveerd moeten worden in België.

De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (VN), Zeid Ra’ad al-Hussein, schrijft in een opiniestuk: ‘De legitimiteit voor mensenrechten wordt aangevallen en de toepassing van mensenrechtennormen zit in de verdrukking.’ Dit is heel toepasselijk voor België en daarom zou hij België de nodige aandacht moeten geven.

Dunja Mijatovic, de mensenrechtencommissaris voor de Raad van Europa, was onlangs scherp voor België: ‘Kinderen mogen nooit opgesloten worden wegens hun migratiestatus, of die van hun ouders.’

Ook UNCHR, de VN-vluchtelingenorganisatie, liet van zich horen: ‘UNHCR stelt dat het onderbrengen van kinderen in gesloten centra een schadelijke praktijk is die wereldwijd moet worden gestopt, ook in België.’ De Hoge Commissaris voor vluchtelingen Filippo Grandi moet bijzondere aandacht besteden aan de situatie van Soedanezen, Eritreeërs en kinderen die opgesloten worden in België.

Het is broodnodig dat deze commissarissen en de instituties die ze representeren de flagrante schendingen in België en bij uitbreiding in de Europese Unie aan het licht brengen zodat hier een einde aan komt.

Gezien de systematische en grote schaal van de schendingen van mensenrechten in België dient er een onderzoek geopend te worden bij het Internationaal Strafhof in Den Haag voor misdrijven tegen de menselijkheid. Niet enkel al-Bashir en Afewerki dienen voor het Hof te verschijnen. Politici zoals Viktor Orban en Theo Francken die met deze militaire dictators samenwerken zijn ook goed op weg richting het Internationaal Strafhof in Den Haag.

Deze acties zijn nodig zodat mensenrechten niet langer worden geschonden, zodat kinderen niet langer worden opgesloten en zodat onmenselijkheid en schending van rechten niet langer genormaliseerd worden.

Ook elk van ons kan een belangrijke rol spelen. Elke burger moet zijn menselijke verantwoordelijkheden en plichten ontdekken en cultiveren en alles op alles zetten zodat onmenselijkheid niet genormaliseerd wordt.

Bleri Lleshi is politiek filosoof en auteur van de bestsellers ‘Liefde in tijden van angst’ en ‘Inaya. Brief aan mijn kind’. Onlangs verscheen zijn nieuw boek ‘De kracht van hoop’. Zijn blog vind je hier en je kan hem volgen op Facebook en Twitter. Een meer uitgebreide versie van dit opiniestuk verscheen eerder bij MO*.