Natuurkundige, kosmoloog en wiskundige Stephen Hawking geldt als een van de knapste koppen van onze tijd, een voorbeeld voor velen. Geen wonder dat er naar hem geluisterd werd wanneer hij uitspraken deed over de toekomst van onze wereld.
Het leven van de gerenommeerde Britse astrofysicus Stephen Hawking was op zichzelf al een mirakel. In 1963 gaven artsen hem nog slechts twee jaar nadat ze bij hem de zeldzame variant van de spierziekte ALS vaststelden, maar, kijk, Hawking blies op 8 januari 2018 nog 76 kaarsjes uit.
Hoewel de wetenschapper verlamd was door de ziekte en sinds 1985 gebruik maakte van een spraakcomputer, was hij een van de knapste koppen van onze tijd. Hij deed in zijn leven opmerkelijke ontdekkingen. Hawking was een van de belangrijkste experts op vlak van zwaartekracht en zwarte gaten, en verwierf wereldwijde faam met zijn book ‘A brief history of time’ (‘Het heelal’ in het Nederlands), dat in 1988 werd gepubliceerd, en waarvan meer dan tien miljoen exemplaren werden verkocht.
Maar tegelijk liet Hawking zich opmerken met angstaanjagende waarschuwingen. Hij maakte er een sport van om de meest vreselijke voorspellingen te doen voor de wereld waarin we leven. Zo sprak hij op het einde van het miserabele jaar 2016 in The Guardian na de verkiezing van Donald Trump in de Verenigde Staten: ‘We staan voor het gevaarlijkste moment in geschiedenis van de mensheid‘. Hawking meende dat de wereld vandaag nog nooit zo verdeeld en ongelijk was, en het is net nu dat onze soort zou moeten samenwerken, want ‘we staan voor waanzinnige milieu-uitdagingen: klimaatverandering, voedselproductie, overbevolking, het uitsterven van andere diersoorten, epidemieën en de verzuring van de oceanen.’
Hawking, die zichzelf nochtans een optimist noemde, zag als kosmoloog de wereld als een geheel en wilde met zijn kennis en soms controversiële uitspraken de maatschappij ten goede veranderen. Een overzicht:
‘Ik geloof niet dat we nog 1.000 jaar zullen overleven als we niet ontsnappen aan deze fragile planeet.’
Professor Hawking was een vurige voorvechter van de kolonisatie van de ruimte. Hij zag het als een soort ‘levensverzekering voor de mensheid’. Volgens hem krijgt de mens in de toekomst met verschillende gevaren af te rekenen, van artificiële intelligentie tot de gevaren van de menselijke barbaarsheid. Daarom moeten we er zeker van zijn dat we ergens naartoe kunnen als het einde lonkt.
‘Als aliens ons komen bezoeken, zou dat weleens kunnen resulteren in eenzelfde scenario als toen Columbus in Amerika aankwam. Dat liep ook niet goed af voor de inheemse bevolking.’
Hoewel Hawkings een voorstander was van de zoektocht naar buitenaards leven (Hawking steunde het Breakthrough Listen Initiative, de grootschalige zoektocht naar aliens van de Breakthrough Prize Foundation, dat gefinancierd wordt door de Russische miljardair Yuri Milner), waarschuwde hij ons ook voor wat er zou kunnen gebeuren als aliens ons eerst zouden vinden. We zouden ons dan best zo koest mogelijk houden omdat buitenaardse beschavingen mogelijk door de Aarde zouden kunnen worden aangetrokken en haar grondstoffen exploiteren.
‘Agressie dreigt ons allemaal te vernietigen’
Menselijke agressie was ooit nuttig omdat het ons hielp om aan voedsel te raken, ons territorium uit te breiden of een partner aan de haak te slaan waarmee we onszelf konden voortplanten. Maar nu kan het de mensheid uitroeien. Hawking noemde menselijke agressie een kenmerk dat hij het liefst zou willen uitroeien, want in combinatie met technologische vooruitgang en nucleaire wapens zou dat weleens nare gevolgen kunnen hebben. In de plaats daarvan zou de mens veel empathischer moeten zijn omdat dat ons samen brengt in een vrede- en liefdevolle staat.
‘Computervirussen zouden moeten beschouwd worden als leven. Ik denk dat het iets over de menselijke natuur zegt dat de enige levensvorm die we tot nog toe gecreëerd hebben puur destructief is. We hebben het leven naar ons evenbeeld geschapen.’
In 1994 zei Hawking dat de menselijke barbaarsheid, waar hij eerder al voor waarschuwde, weerspiegeld wordt in wat we maken. Computervirussen hebben dan misschien wel geen eigen metabolisme, ze functioneren wel als een parasiet die alleen maar in staat is zich voort te planten in zijn gastheer.
‘De ontwikkeling van globale artificiële intelligentie zou weleens het einde van het menselijke ras kunnen betekenen.’
Nog een constante in de waarschuwingsgids van professor Hawking is artificiële intelligentie (AI). Herhaaldelijk wees hij er ons op dat een verkeerde toepassing van de technologie tot de ondergang van het menselijke ras zou kunnen leiden. Volgens hem zouden artificieel intelligente systemen uiteindelijk kunnen leren om zichzelf beter te maken en avanceren aan een snelheid die veel hoger is dan die van de mens. Als ze daarin slagen, zouden we niet meer met hen kunnen concurreren en uitsterven. ‘Computers kunnen hun snelheid en geheugencapaciteit elke achttien maanden verdubbelen. Bij de mens duurt het daarentegen zo’n achttien jaar vooraleer hij de vruchten kan plukken van de gentechnologie, die de complexiteit van ons DNA kan verhogen en het menselijk ras kan verbeteren. Het risico is bijgevolg dat computers intelligenter kunnen worden en de rol overnemen van de mens, die zich beperkt ziet door zijn trage biologische evolutie.’
‘Als de door machines geproduceerde rijkdom gelijk wordt verdeeld, kan iedereen een leven van luxe leiden. Als de eigenaars van de machines met succes lobbyen tegen een gelijke verdeling van de rijkdom, kunnen de meeste mensen vreselijk arm eindigen. Tot dusver lijkt de tweede optie de trend te zijn.’
Een ander nadeel van artificiële intelligentie is dat het kan leiden tot heel wat mensen die hun job verliezen zonder dat ze vervangen worden. Dus, zelfs al roeien de robots ons niet uit, ze zullen wellicht hetzelfde pad aanhouden dat de laatste jaren in de economie gevolgd wordt.
‘We moeten dringend directe verbindingen naar de hersenen ontwikkelen zodat computers een toevoeging kunnen zijn voor de mens, in plaats van een opponent.’
Een van de manieren waarop we de snelheid waarmee AI zich ontwikkelt, kunnen tegengaan is om ze voor onszelf te gebruiken. Maar dat zou, zoals eerder aangehaald, geen achttien maanden, maar achttien jaar duren. Nochtans zouden we op die manier dan tot computers kunnen omvormen en profiteren van hun vooruitgang.
‘Hoe een zittende levensstijl zo’n groot probleem is kunnen worden, gaat mijn verstand te buiten.’
Hawking was tot slot bezorgd over onze gezondheid. In dit filmpje voor een Zweedse non-profitorganisatie waarschuwde hij voor een van de grootste gezondheidsuitdagingen van de 21e eeuw: obesitas. ‘Beweeg meer en eet meer, het is geen raketwetenschap!’, aldus Hawking.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Mijn leven toont aan dat je nooit de hoop mag verliezen’
Hawking schreef ooit dat hij gedurende zijn hele volwassen leven een neurologische ziekte had, maar dat hield hem niet tegen om een mooi gezin te hebben en succesvol te zijn in zijn werk.
‘Ik ben niet bang van de dood, maar ik ben niet gehaast. Er is nog zo veel dat ik eerst wil doen.’
De kosmoloog beschouwde het brein als een computer die stopt met werken wanneer de onderdelen het begeven. ‘Er is geen hemel of hiernamaals voor kapotte computers. Dat is een sprookje voor mensen die bang zijn van het donker.’
‘Ik hoop mensen overal ter wereld te inspireren om naar de sterren te kijken en niet naar hun voeten.’
Dat zei Hawking toen zijn doctoraatsthesis vorig jaar gratis op de website van de universiteit van Cambridge ter beschikking werd gesteld. Het 134 bladzijden tellende werk “Properties of expanding universes” (eigenschappen van uitdijende universums), gepubliceerd in 1966, werd toen op enkele uren tijd meer dan 60.000 keer bezocht, wat ertoe leidde dat een deel van de Cambridge-website niet meer toegankelijk was. ‘Het is heerlijk om te horen dat zoveel mensen al interesse hebben getoond door mijn thesis te downloaden. Hopelijk zullen ze niet teleurgesteld zijn nu ze er eindelijk toegang toe hebben.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
