‘Mensen die vol goede moed aan een job beginnen en wat later lusteloos uitstromen, zijn geen uitzondering meer’

‘Het is dringend tijd voor een ommezwaai in het beleid van Vlaams minister van Werk Philippe Muyters’, schrijft Imade Annouri (Groen) na het zien van de werkbaarheidsbarometer van dit jaar.

Nog nooit ging het slechter met de ‘gezondheid’ van de jobs op de Vlaamse arbeidsmarkt. Dat is de conclusie nadat afgelopen zaterdag de cijfers van de driejaarlijkse werkbaarheidsmonitor werden bekendgemaakt. Met de monitor meet Vlaanderen hoe er gescoord wordt op de werkbaarheid van jobs bij werknemers en zelfstandigen. En uit de meest recente metingen blijkt dat de werknemers hun welbevinden op het werk achteruitgaan zien gaan en steeds meer problemen hebben met de werk-privérelatie en werkstress.

Daar waar tussen 2004 en 2013 de werkbaarheidsgraad van 52,3% naar 54,6% steeg, registreert de monitor in 2016 slechts 51,0% werkbare jobs, een all time low. De realisatie van een werkbaarheidsgraad van 60% tegen 2020, zoals afgesproken in het pact2020, wordt zo wel een heel ambitieuze opdracht. Eind 2016 bleek trouwens ook al dat ook zelfstandigen een gelijkaardige dip ondergaan.

Vooral de ontwikkelingen op het vlak van werkstress kennen een dramatische evolutie. In 2016 bevindt 34,2% van de werknemers op de Vlaamse arbeidsmarkt zich voor psychische vermoeidheid in een problematische situatie. Tijdens de vier eerste meetmomenten (tussen 2004 en 2013) lag dat percentage steeds onder de 30%. Laat het duidelijk zijn, heel wat Vlamingen kreunen elke dag opnieuw onder de toenemende werkstress. Ieder van ons heeft ondertussen één of meerdere mensen in onze vriendenkring die weken tot maanden thuis moeten zitten van de dokter omdat ze er ‘helemaal door zitten’.

Mensen die met volle goesting en energie beginnen aan een nieuwe job maar enkele maanden later futloos uitstromen omdat ze verkeerde verwachtingen hadden of nooit de juiste begeleiding hebben gekregen. Dit soort verhalen zijn al lang geen uitzondering meer.

Al deze resultaten uit de laatste werkbaarheidsmonitor zijn een wake-up call. Wat nu dringend nodig is, is een U-turn van de Minister. De desinteresse moet plaats maken voor een toegewijd beleid, voor ambitie, voor doortastendheid, liever vandaag dan morgen. Minister Muyters moet nu werk maken van een beleid dat opnieuw een duidelijke relatie heeft met het moderniseren van arbeidsorganisaties, het beperken van werkdruk en stress, en het bevorderen van motivatie en werkplezier.

Verandering in de manier waarop mensen werken

Het helpt niemand verder door problemen te ontkennen en te verwijzen naar factoren uit de privésfeer als de grote boosdoener. Recent onderzoek toonde aan dat tussen 2010 en 2015, dat is dus de periode waarin deze regering(en) aan het stuur zaten, het aandeel van de werknemers dat te kennen gaf dat het werk [en dus niet de hobby’s of de kinderen] een negatieve impact had op de gezondheid is toegenomen van 24% in 2010 tot maar liefst 31%. Het komt er op aan hier bij te sturen, en iets veranderen aan de manier waarop mensen moeten werken.

Het is dus echt hoog tijd voor een echt doortastend beleid, niet alleen in woorden maar ook in effectieve financiering. Vandaar ook mijn oproep aan Minister Muyters om nu aan de slag te gaan, en in de geest van constructieve oppositie wil ik ook enkele duidelijke voorstellen doen :

• Hernieuw luid en duidelijk de ambitie van het pact2020 om de werkbaarheid voor werknemers op 60% en voor zelfstandigen op 55% te krijgen.
• Maak budgetten vrij om ondersteunende actoren als Flanders Synergy bij een meerderheid van de bedrijven toegang te geven. Spreek de ambitie uit om tegen 2019 in Vlaanderen 1000 extra bedrijven te ondersteunen bij de innovatie van hun arbeidsorganisatie.
• Maak ook anno 2017 opnieuw middelen vrij die door de paritair beheerde sectororganisaties kunnen gebruikt worden om in het bijzonder rond werkbaar werk tools uit te werken die aan de specifieke noden van een sector beantwoorden.

Maar de Minister kan nog meer doen. Versterk als overheid de verspreiding van instrumenten die het individueel werkvermogen in kaart brengen en doorheen de loopbaan bijsturen waar nodig. Maak van redelijke aanpassingen de norm. Het is evident dat personen met een beperking hier een recht op hebben. Maar ook de andere werknemers hebben recht op ‘redelijke aanpassingen’. Bij de ene werknemer is dit een gezinsvriendelijker uurrooster, bij een tweede werknemer een uitdagender takenpakket, en een derde werknemer gaat het over een andere bureaustoel of computerscherm. Het verzoenen van werk en privé is niet gerealiseerd wanneer mensen dienstencheques kunnen gebruiken. Versterk de kinderopvang en de inkomensondersteunende aanmoedigingspremies om de loopbaan te onderbreken wanneer dat nodig is.

Werkbaar werk is een serieuze uitdaging. Alle alarmlichten zijn aan het knipperen, de werkbaarheidsgraad staat op een all time low. Het is een neveneffect van totale desinteresse in werkbaar werk bij de bevoegde Minister Muyters. We roepen de Minister op om snel het geweer van schouder te veranderen, en terug te investeren in gezonde banen voor de Vlaamse werknemers. Het is enkel met een dergelijke focus dat we de waanzinnige groei van het aantal langdurig zieke werknemers kunnen stoppen, de oplopende kosten van de sociale zekerheid beheersbaar krijgen, en langer werken realistisch maken in Vlaanderen.