Nederlands premier Mark Rutte stopt met politiek: ‘Misschien ga ik een paar dagen in de week les geven’
De Nederlandse premier Mark Rutte verlaat de politiek. Dat heeft hij maandag gezegd in de Tweede Kamer, bij de start van een debat over de val van de Nederlandse regering eind vorige week. Hij zal de VVD-lijst bij de komende verkiezingen, in november, niet meer trekken.
‘Er is de afgelopen dagen gespeculeerd over wat mij zou motiveren’, zei Rutte, verwijzend naar de ruzie in de coalitie over het asielbeleid die hij persoonlijk op de spits zou hebben gedreven. ‘Het enige antwoord is: Nederland. Mijn positie daaraan is volstrekt ondergeschikt. Zondag heb ik besloten dat ik niet beschikbaar ben als lijsttrekker voor de VVD bij de komende verkiezingen.’
Na zijn verklaring stond Rutte de pers te woord en zei hij ‘gemengde gevoelens’ te hebben. ‘Dit gaat niet helemaal zonder emotie. Maar het voelt ook goed om het stokje door te geven.’ Rutte werd in 2010 premier van Nederland, en werd in de zomer van vorig jaar de langst zetelende Nederlandse premier.
Belgisch premier Alexander De Croo (Open VLD) reageerde via Twitter op het nieuws:
Bedankt voor alles, Mark. Niet enkel Nederland gaat je missen. pic.twitter.com/kxSwuhOVPd
— Alexander De Croo 🇧🇪🇪🇺 (@alexanderdecroo) July 10, 2023
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Als na de Tweede Kamerverkiezingen van komend najaar een nieuwe regering is aangetreden, zal Rutte de politiek verlaten. De koning heeft hem gevraagd om de grote dossiers nog te blijven behandelen, zoals de oorlog in Oekraïne en de afhandeling van de Toeslagenaffaire en ‘Groningen’.
In samenspraak met de Tweede Kamer wordt bepaalde welke onderwerpen nog wel afgehandeld worden. Rutte zal er bij zijn vertrek dertien jaar hebben opzitten als premier en zeventien jaar als politiek leider van de VVD.
Bij de aankondiging van de val van zijn regering vrijdag zei hij nog ‘de energie en ideeën te hebben’ om door te gaan, maar in de Tweede Kamer liet hij maandag dus weten dat hij een einde maakt aan zijn politieke carrière.
In een topbaan, bijvoorbeeld bij de NAVO, zegt hij geen interesse te hebben. Wat hij gaat doen, zegt hij nog niet te weten. ‘Misschien dat ik een paar dagen in de week ga les geven’, klinkt het.
Rutte werd in 2010 premier van Nederland, en werd in de zomer van vorig jaar de langst zetelende Nederlandse premier. De VVD’er is 56.
Nieuwe lijsttrekker
De VVD moet dus op zoek naar een nieuwe lijsttrekker, het is de bedoeling dat de partij nog deze week met een opvolger komt. Dat laat partijvoorzitter Eric Wetzels maandagmiddag weten.
Wetzels zegt ‘enorm veel respect te hebben voor dit moeilijke besluit” van de premier. “Mark heeft onze partij zeventien jaar met ongeëvenaarde toewijding en vastberadenheid geleid en ons land ruim dertien jaar als premier gediend’, schrijft Wetzels in een verklaring. ‘Wij zijn diep dankbaar voor zijn buitengewone bijdrage aan de VVD en aan ons land.’
Naast de voordracht van het landelijk bestuursoverleg (lbo) is het ook voor andere VVD-leden mogelijk om zich kandidaat te stellen voor het lijsttrekkerschap. Dat is zo geregeld in het partijreglement. Het bestuur is nu bezig om te kijken hoe dat proces er precies uit gaat zien. Daarna pas komt de kieslijst aan de orde, zegt een woordvoerder van het bestuur.
Sophie Hermans, die momenteel de VVD-fractie in de Tweede Kamer leidt, laat weten dat ze nog deze week beslist of ze de lijst wil trekken. Hermans twijfelt of een felle lijsttrekkersstrijd een goed idee is. Ze denkt dat dat niet bij de VVD past. Ze voegt daaraan toe dat de partij een persoon moet kiezen “die na al deze jaren-Rutte onze partij een volgende fase in kan leiden’.
Wie is Mark Rutte?
Rutte begon na jaren in de oppositie als premier van een kabinet waar ‘rechts Nederland zijn vingers bij kan aflikken’, zoals hij dat zelf omschreef. Maar hij liet zich zien als uiterst flexibel politicus die van links tot rechts en van zeer conservatief tot zeer progressief kon regeren. Om dat pragmatisme werd de VVD’er geprezen, maar hij kreeg er ook veel kritiek op, zeker in zijn latere jaren als premier.
In Europa kon Rutte vaak verschillen overbruggen, hoewel hij soms ook de hakken in het zand zette tegenover andere EU-leiders. Vooral als het ging om financiële discipline. De aanslag op de vlucht MH17, waarbij 193 mensen om het leven kwamen, noemde Rutte bij zijn aankondiging maandag opnieuw zijn meest indrukwekkende moment uit zijn tijd als premier.
Nadat zijn eerste kabinet, met gedoogsteun van de PVV, was gevallen over bezuinigingsmaatregelen, hield zijn tweede regering (met de PvdA) de vinger op de knip om de financiële crisis uit te komen.
Zijn laatste twee kabinetten stonden niet alleen in het teken van de stikstofcrisis en de protesten die daarmee gepaard gingen, maar ook van de coronapandemie. In die crisis kondigde zijn kabinet verregaande maatregelen aan.
Behalve kleine rellen en grote schandalen rond onder meer fraudebeleid kregen de kabinetten van Rutte ook belangrijke dingen voor elkaar. Het pensioenstelsel wordt hervormd, en de Kamer nam vorige week nog een ongekend klimaatpakket aan. Het historische besluit om de gaskraan in Groningen dicht te draaien werd door zijn derde kabinet genomen.
De laatste anderhalf jaar van Ruttes premierschap werden vooral getekend door de oorlog in Oekraïne. Nederland liep voorop in de strijd voor steun aan het Oekraïense leger en regering. Zeker in de beginjaren leken allerlei problemen van de goedlachse VVD-leider af te glijden. ‘Teflon Mark’ werd hij dan ook in politiek Den Haag genoemd. Maar later bleven steeds meer zaken aan Rutte kleven. Zijn derde kabinet viel over het toeslagenschandaal, maar de VVD ging na een chaotische formatie van een jaar weer met dezelfde partijen door.
Ruttes eigen rol in het Groningse gasdossier werd ook specifiek genoemd in het parlementaire enquêterapport naar de gaswinning. Hij zou te weinig hebben gedaan voor de Groningers.
Het kabinet-Rutte IV viel over de aanpak van migratie. Veel oppositiepartijen willen al veel langer dat er een einde komt aan het tijdperk-Rutte. De ontslagnemende premier zal wel een gat achterlaten als hij straks van het politieke toneel verdwijnt. De VVD heeft niet direct een opvolger klaar staan, en bijna dertien jaar lang was Rutte hét gezicht van de Nederlandse politiek.