Marjolijn van Heemstra maakt ‘Stadsastronaut’: ‘Een mix van stand-up, een lezing en verteltheater’

Marjolijn van Heemstra trekt als Stadsastronaut door de Lage Landen. In Amsterdam organiseert ze een alternatief Boekenbal, mét plantenorkest.

Op uw website vertelt u over uw passie voor de ruimtevaart. Waar komt die vandaan?

Marjolijn van Heemstra: Uit mijn fascinatie voor alles wat we niet begrijpen: god, de kosmos. Ik studeerde godsdienstwetenschappen maar werd schrijfster en theatermaakster omdat ik ook geïntrigeerd ben door de poëtische kant van dat onbegrijpelijke. Mijn stuk Stadsastronaut – een mix van stand-up, een lezing en verteltheater – vertrekt vanuit die fascinatie én vanuit de vraag hoe ik mijn kinderen een positief toekomstbeeld kan geven in deze sombere tijd. Ik bedacht dat het ‘ overview effect’ daarbij kan helpen: door de aanblik van onze prachtig blauwe planeet begrijpen astronauten hoe waardevol de aarde is. Dat werd het basisidee van de solo.

De solo? Uw buurman is er toch bij?

Van Heemstra: Bob is te horen tijdens het stuk en zit vaak in de zaal. Het verhaal gaat deels over hem. Hij is tachtig en woont in het appartement onder mij. Wij delen een tuin maar ons leven is zó verschillend. In onze buurt vertegenwoordigen wij elk een andere kant van de beruchte kloof die onze samenleving verdeelt. Ik ben de hippe gentrifier, hij is de oude bewoner van een volksbuurt. In het stuk zoek ik naar samenhang op de vierkante meters die ik inneem en draai ik de astronautenblik als het ware om: inzoomen in de plaats van uitzoomen.

Heeft dit stuk u veranderd?

Van Heemstra: Ja. Bij De Correspondent ben ik intussen ‘Correspondent Ruimtevaart’. Ik onderzoek er de impact van de ruimtevaart op ons leven. Ik leef ook trager en duurzamer. Dat is lastig, we zitten vast in een systeem dat je dwingt te investeren en te consumeren. De grootste bedreiging op aarde is wellicht ons tijdgebrek. Dat roeit alles uit. Het belet ons na te denken over waar we ons bevinden en wat nodig is. In Stadsastronaut leg ik uit hoe alles samenhangt. Ik toon het ook: ik sta voor een achterwand waarop mijn foto’s worden geprojecteerd. Die fotocollage transformeert tot een beeld van de ruimte. Als het goed is, verlaat je het theater met het gevoel dat je deel bent van die kosmos.

U organiseert met Maartje Wortel ook een alternatief Boekenbal.

Van Heemstra: We organiseren een feest voor mensen, dieren, dingen en alles daartussen. Maartje en ik voelden ons niet gerepresenteerd op dat grootse, jaarlijkse Boekenbal in de Stadsschouwburg te Amsterdam waar het vol BN’ers (Bekende Nederlanders, nvdr ) loopt. We wilden al een poos een alternatief feestje organiseren. Toen de organisator van het Boekenbal en de Boekenweek in juni 2018 de bedenkelijke slogan ‘De moeder de vrouw’ als thema van de Boekenweek 2019 lanceerde, wisten we: dit is het moment voor een feest met meer engagement en meer voeling met de tijdgeest.

Waar mogen we meevieren?

Van Heemstra: Ons Schrijversbal vindt plaats in De Kring, een bar en kunstenaarssociëteit in Amsterdam. We openen met drie speeches. Aya Sabi – de auteur van Verkruimeld land – spreekt over de mensen, Eva Meijer – zij schreef De soldaat was een dolfijn – speecht over de dieren en dichter Dean Bowen – auteur van Bokman – vertegenwoordigt de dingen. Maartje en ik spreken in naam van alles daartussenin: sterren, planeten, bomen en tijd. Nadien treden een operazangeres, een plantenorkest én een surpriseact op.

Marsmannetjes?

Van Heemstra: Dat had gekund, maar we kozen wat anders. (lacht)