‘Mannen hebben wél controle over hun seksuele gedrag, en vrouwen moeten niet altijd lief zijn’

Genderstereotypes spelen een belangrijke rol bij grensoverschrijdend gedrag, zegt pedagoog Liesbeth Kennes (CAW Oost-Brabant). ‘Leer kinderen van jongs af dat iedereen grenzen moet respecteren.’

Waarom blijft het zo moeilijk om als man op te boksen tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag van vrouwelijke collega’s? Als je ongewenste intimiteiten afwimpelt, word je snel zelf als agressor bestempeld, omdat je een man bent – en dus per definitie schuldig. (Marcel de Hauwere, Dendermonde)

Liesbeth Kennes: Die vraag horen we vaak, zeker in het onderwijs: mannelijke leerkrachten die klagen over flirtgedrag door leerlingen maar niets durven te ondernemen. En toch is net dat het advies: méld grensoverschrijdend gedrag, ook als man, voor de klacht eventueel omgekeerd kan worden, zoals u omschrijft. Dat is helaas een risico, omdat er nog altijd stereotiepe beelden van mannen en vrouwen leven. Mannen worden daardoor inderdaad minder snel geloofd.

Denkt u niet dat seksueel grensoverschrijdend gedrag ingebakken zit in de natuur van de mens (of de man), die geprogrammeerd is om zich voort te planten? (Mark Ackaert, Oostende)

Kennes: Dit is een belangrijk voorbeeld van een seksueel stereotype dat een deel van het probleem is. Veel mensen denken dat mannen geen controle hebben over hun seksuele gedrag. Dat is complete nonsens. Tot enkele seconden voor hun ejaculatie kunnen mannen hun lichaam perfect beheersen. Bovendien heeft seksueel grensoverschrijdend gedrag vaak niets met voortplanting te maken: veel daders hebben een vrouw en zelfs kinderen. Macht is een veel belangrijkere drijfveer.

Hoe definieert u (seksueel) grensoverschrijdend gedrag precies? (Ivo Dierckx, Lier)

Kennes: Als gedrag dat iemands grens overschrijdt. Dat is uiteraard een persoonlijke kwestie, en daarom is ‘grensoverschrijdend gedrag’ ook een parapluterm: het gaat van ‘catcalling’ – iemand naroepen op straat – tot verkrachting. Zodra iemand zich slachtoffer voelt, wordt een grens overschreden. Het slachtoffer bepaalt die grens, dus. Behalve bij zware feiten, zoals stalking en verkrachting: dan kan het gerecht zelf actie ondernemen, zonder dat het slachtoffer dat vraagt. Vaak beseffen kinderen bijvoorbeeld niet dat seksueel misbruik een probleem is, omdat ze nooit anders geweten hebben. Dan moeten we uiteraard ingrijpen.

Grensoverschrijdend gedrag mag niet toegestaan worden. Maar klopt het niet dat vrouwen tegenwoordig mannen de grond in boren ‘om te emaniciperen’ en de macht te grijpen? (Greta Descheemaeker, Kraainem)

Kennes: Ik deel dat gevoel absoluut niet, maar ik kan me voorstellen dat het voor buitenstaanders soms inderdaad zo aanvoelt. Zeker omdat de hele #metoo-beweging uit het niets lijkt te komen: enkele maanden geleden leek er nog niets aan de hand, en nu ineens wel. Maar zo zit het natuurlijk niet. De vrouwen die door Bart De Pauw lastiggevallen werden, vonden die sms’jes jaren geleden al ongepast. Ze durven daar nu pas mee naar buiten te komen, omdat ze zich gesteund voelen door de tijdgeest. Ik ken persoonlijk geen enkele vrouw die vindt dat ze mannen de grond in moet boren om zelf machtiger te worden.

Wat wél klopt, is dat steeds minder vrouwen aanvaarden dat bepaalde mannen hun machtspositie (seksueel) misbruiken. En ik zal niet ontkennen dat ook het omgekeerde gebeurt: ook bepaalde vrouwen met macht zullen daar misbruik van maken.

VRAAG VAN DE WEEK:

Kunnen opvoeding en onderwijs een rol spelen om mensen te leren omgaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag? (William Vananderoye, Hasselt)

Kennes: Als pedagoog ben ik zeer blij met deze vraag, omdat opvoeding en onderwijs inderdaad cruciaal zijn. Liever goed gedrag aanleren dan scheef gedrag te moeten corrigeren. Een belangrijk werkpunt is gender: ouders en leerkrachten moeten de stereotypes aanpakken. Door meisjes te leren dat ze niet altijd lief moeten zijn, bijvoorbeeld, en dat weerbaarheid ook belangrijk is. Daarnaast is het belangrijk om kinderen te leren dat iedereen grenzen heeft, en dat die gerespecteerd moeten worden. Dus nee, als ze geen zin hebben om oma te kussen, mag je hen niet verplichten, hoe goedbedoeld dat ook is.