Annemie Turtelboom struikelde niet alleen over de naar haar genoemde taks.
Waarom moest ‘superminister’ Annemie Turtelboom hangen? ‘Een ramp als de Turteltaks valt te overleven als je gedekt wordt door je partij of je regering’, zegt een voormalig kabinetsmedewerker. ‘Die dekking had Annemie niet meer.’
Het was ooit anders. Nog in 2012 was Annemie Turtelboom de leading lady van de liberalen. Met dat aura verhuisde ze dat jaar van Puurs naar Antwerpen om haar populariteit te verzilveren bij de gemeenteraadsverkiezingen. De gok pakte slecht uit. De Open VLD en Turtelboom zelf scoorden slecht. Ze moesten tevreden zijn met anderhalf schepenmandaat: met de N-VA werd afgesproken dat de post Stadsontwikkeling in de eerste helft van de legislatuur naar Rob Van de Velde (N-VA) ging, en dat eind 2015 een liberaal hem zou opvolgen.
De deal sneuvelde tijdens de regeringsonderhandelingen van 2014. Zeer gewiekst wist voorzitter Gwendolyn Rutten de Open VLD zowel in de Vlaamse als de federale regering te loodsen. Terwijl de posten werden verdeeld, keek ze meteen naar een vertrouwelinge die bovendien het te machistische beeld van haar partij kon breken. Annemie Turtelboom kreeg behalve het viceminister-presidentschap ook de beleidsdomeinen Begroting, Financiën en Energie toevertrouwd. Een mooi geschenk, maar het was vergiftigd. Om te beginnen sneuvelde in ruil de Antwerpse schepenpost, tot ongenoegen van de lokale vleugel van de Open VLD. Dat ongenoegen groeide ook bij andere liberalen uit de provincie Antwerpen, die het ministerschap niet minder ambieerden. ‘Bart Somers is een goede burgemeester van Mechelen,’ zegt een collega- liberaal, ‘maar vergis je niet: ook zijn ambitie reikt verder.’
Bovendien had Turtelboom de met voorsprong minst benijdenswaardige ministerpost gekregen: Energie. Het subsidiebeleid van de vorige regeringen had een stevige schuldenberg veroorzaakt bij distributienetbeheerders Eandis en Infrax. Die schuld was geen staatsgeheim, maar niemand wist hoe zwaar ze was. Het kabinet-Turtelboom zou maanden nodig hebben om er een antwoord op te formuleren. In juli 2015, toen Turtelboom voor het eerst over een extra energieheffing sprak, had de federale regering de elektriciteitsfactuur al trapsgewijs doen stijgen. ‘Het verklaart voor een deel waarom de reacties zo heftig waren’, zegt de voormalige kabinetsmedewerker.
Een politieke figurant zou uiteindelijk de hoofdrol spelen. Tom De Meester, energiespecialist van de PVDA, was de eerste die de nieuwe heffing ‘Turteltaks’ noemde. ‘Het werkte als een oorwurm’, aldus de kabinetsmedewerker. ‘Maandenlang kon er geen stuk over haar beleid verschijnen of die naam kwam erin terug.’
Had Turtelboom het tij ooit nog kunnen keren? Zelf heeft ze daar tot aan het einde in geloofd. Gwendolyn Rutten begreep de essentie sneller. In dit dossier ging het niet langer over goed en kwaad. Dé vraag was: wilde iemand het dossier van Turtelboom nog verdedigen? Het antwoord kent u.
Tekst JEROEN DE PRETER
‘Een ramp als de Turteltaks valt te overleven als je gedekt wordt door je partij. Die dekking had Annemie niet meer.’
