‘Mag er nog geleerd worden op school of moet alles vooral leuk zijn?’

Lesgever Stijn Van Hamme kijkt kritisch naar hoe ons onderwijs evolueert: ‘Een mens zou zich afvragen hoe zijn of haar generatie er in godsnaam in geslaagd is zonder trauma’s af te studeren.’

Het onderwijs is volop in de aandacht en tal van wilde voorstellen worden gelanceerd. Zo blijkt dat het Go! ook vreemde talen op de speelplaats (en in bepaalde gevallen in de klas) wil toelaten en nu ook het gemiddelde niet langer wil meegeven op de rapporten. In beide gevallen is de gemene deler het welbevinden van de leerlingen.

De dictatuur van het ‘leuk zijn’

Het hoge woord is daarmee gevallen, het welbevinden. Vandaag gaat in het onderwijs de aandacht veelal (en mogelijks zelfs te veel) uit naar het welbevinden van de leerlingen. Alles dat daar ook maar enigszins tegenin zou kunnen gaan wordt ronduit verketterd.

Lessen moeten speels en aangenaam zijn en het liefst nog volledig aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen. Sommigen gaan zelfs zo ver om het gebruik van rode balpennen te verbieden omdat dit een agressieve kleur is. Er heerst met andere woorden een ware dictatuur van het ‘leuk zijn’ in ons onderwijs. In die mate zelfs dat lessen waarbij leerlingen inhoudelijk uitgedaagd worden of iets bijleren bijna als duivels worden beschouwd. Kortom, feel good primeert op inhoud.

Nefaste gevolgen

De opgedrongen nadruk op het welbevinden heeft enkele nefaste gevolgen. Zo bewijzen we onze leerlingen totaal geen dienst op deze manier. Bereiden wij hen echt voor op hun toekomstige rol binnen de maatschappij door hen constant te pamperen?

Door alles om het welbevinden te laten draaien en door leerlingen zich constant goed te laten voelen of enkel met leuke zaken te confronteren, kweken we een totaal verloren generatie. Hoe zullen deze kinderen reageren wanneer zij als volwassene op de arbeidsmarkt en in het echte leven plots met een negatieve ervaring te maken krijgen? Hun waanbeeld van een perfecte wereld waarin alles goed gaat en iedereen dansend en lachend door de straten huppelt en enkel leuke zaken doet, zal snel aan diggelen liggen. Deze generatie serreplantjes die wij kweken zal dan bij de minste tegenslag verzeilen in depressies.

Daarnaast zijn ook onze leerkrachten het slachtoffer. Zij zijn immers gedegradeerd van essentiële schakel in het leerproces tot een soort van randfiguur. Zij moeten immers niet langer zorgen voor een krachtige leeromgeving waarbinnen kennis en vaardigheden worden overgebracht. Neen, zij moeten zorgen dat alles leuk, tof en aangenaam is en daarbij nog volop inspelen op de leefwereld van de leerling. Kortom, leerkrachten zijn niets meer dan clowns in het circus dat ons onderwijs geworden is.

Het roer omgooien

Een mens zou zich afvragen hoe onze generatie er in godsnaam in geslaagd is om zonder trauma’s af te studeren. Wij werden immers niet gepamperd, werden wel geconfronteerd met het gemiddelde op ons rapport, zagen onze toetsen verbeterd met een rode balpen en zaten niet dagelijks in leuke, aangename lessen die ons moesten entertainen. Ondanks deze bijna onmenselijk situatie zijn wij er toch in geslaagd om naar behoren onze plaats in de maatschappij op te nemen en om te gaan met tegenslag. Misschien moeten we terug naar gezond verstand op vlak van ons onderwijsbeleid?

Uiteraard mag een les aangenaam en zelfs leuk zijn, maar zoiets kan en mag nooit het doel zijn zoals nu wel het geval is. De school is er in de eerste plaats om leerlingen kennis en vaardigheden bij te brengen. Als dit op een aangename manier kan, zoveel te beter.

Daarom zeg ik onomwonden ‘ja’ tegen onderwijs op kindermaat en ‘neen’ tegen kinderachtig onderwijs. Laat onderwijs opnieuw zijn basisopdracht vervullen en niet langer bezigheidstherapie zijn. Er mag immers nog geleerd worden.

Stijn Van Hamme is lesgever Frans aan de UGent, en werkt als praktijkassistent binnen de opleiding Bestuurskunde en Publiek Management. Hij gaf ook verschillende jaren Frans in het secundair onderwijs en is politiek actief bij Vlaams Belang.