‘Lokale partijen zijn best geplaatst om het lokale belang te behartigen, zonder bemoeienissen uit Brussel’

De lokale partijen zijn een belangrijke factor in de gemeentelijke democratie. Vele burgers hebben dit begrepen. De media vooralsnog niet, schrijven Veerle Wouters en Hendrik Vuye.

Hoe heeft uw burgemeester het gedaan de laatste zes jaar, vraagt Het Nieuwsblad in de weekendeditie. Het verdict: ‘Het is opmerkelijk, maar de burgemeesters die in onze enquête het best scoren, zijn de burgervaders die opkomen met een lokale lijst, zoals gemeentebelangen of iets van die strekking. Die lijsten staan verder weg van de nationale politiek en wekken zo minder weerstand op. Ze besturen ook niet in grote steden’.

Lokale partijen zijn best geplaatst om het lokale belang te behartigen, zonder bemoeienissen uit Brussel.

Vergelijk dit nu even met de verslaggeving op TV, radio en in de kranten. Deze berichtgeving gaat nagenoeg uitsluitend over de grote steden, Antwerpen en Gent op kop. Men organiseert zelfs debatten met de partijvoorzitters in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. Steeds weer dezelfde kopstukken zien we, horen we en lezen we. De media maken van deze gemeenteraadsverkiezingen Vlaamse verkiezingen. Enkele kranten brengen wel lokaal nieuws, maar dan op de regionale bladzijden. Het lokale aspect en vooral de lokale lijsten zijn volledig ondergesneeuwd. Er is één notoire uitzondering: Het Belang van Limburg. Deze krant organiseert in elk van de 44 Limburgse gemeenten een inhoudelijk debat dat vervolgens wordt toegelicht op twee volle bladzijden. Er is toch een medium dat begrepen heeft dat het op 14 oktober gemeenteraadsverkiezingen zijn.

Geen nieuw fenomeen

Toch is het fenomeen van de lokale partijen helemaal niet nieuw. In Nederland bijvoorbeeld zijn ze bij gemeenteraadsverkiezingen reeds de belangrijkste speler. Ook in Vlaanderen zijn lokale partijen sterk aanwezig. In zijn boek Dorpstraat-Wetstraat (2016) toont burgemeester van Glabbeek Peter Reekmans (Dorpspartij) aan dat men bij de analyse van de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 toch iets over het hoofd heeft gezien: ‘Niet de N-VA, maar de stads- en dorpspartijen waren in opmars en de grote overwinnaars van de verkiezingen’. De cijfers die Reekmans geeft spreken boekdelen: CD&V bleef in 138 gemeenten de grootste, maar op de tweede plaats staan de stads- en dorpspartijen die in 68 gemeenten de grootste zijn. N-VA is dat in 42 gemeenten, Open Vld in 37 en SP.A in 23.

Sommige lokale partijen hebben geen binding met de Vlaamse partijen. Dit zijn de echte lokale partijen. Vaak komen ze op in kleinere gemeenten. Andere lokale partijen zijn verkiezingskartels tussen Vlaamse partijen. Deze treft men eerder aan in de grotere steden en gemeenten. Zo bijvoorbeeld Tongeren.nu (Open Vld, CD&V en onafhankelijken), de Mechelse Stadslijst (Open Vld, Groen en onafhankelijken) of de Stadslijst te Oostende opgebouwd rond SP.A. Blijkbaar beseffen de traditionele partijen ook dat lokale belangen niet samenvallen met hun partijbelangen.

Voor het eerst hebben sommige echte lokale partijen zich verenigd in Vooruit Politiek Platform. Bedoeling is om kennis te delen, te inspireren en te stimuleren. Het platform groepeert meer dan 45 lokale initiatieven, verdeeld over de vijf Vlaamse provincies. Dergelijk initiatief kan succesvol zijn op voorwaarde dat elke lokale partij haar eigenheid ten volle kan behouden.

Wie komt makkelijk in de media?

De echte lokale initiatieven komen in de media nauwelijks aan bod. Wat verslaggeving over gemeentepolitiek en dorpspolitiek zou moeten zijn, verwordt tot een personencultus zorgvuldig opgebouwd rond een aantal boegbeelden: Bart De Wever, Bart Somers, Peter Mertens, Kris Peeters, Jinnih Beels, Johan Vande Lanotte, Wouter Beke, Bart Tommelein… ze vullen het scherm van De Panne tot Opgrimbie. De lokale politici komen niet aan bod. Zag U Luc Vander Meeren (Wortegem-Petegem), Alexis Calmeyn (Drogenbos), Sandy Evrard (Mesen), Kris Poelaert (Herne) of Lieven Janssens (Vorselaar) op het scherm verschijnen? Neen. Nochtans zijn dit de 5 beste burgemeesters volgens de enquête van Het Nieuwsblad.

Wie is volgens de audiovisuele media dan wel de beste burgemeester? Bart Somers die zijn positivo-positief-verhaal tot vervelens toe brengt van De Panne tot Opgrimbie, terwijl Somers alleen kandidaat is in Mechelen.

Zelfs wanneer de gelegenheid zich voordoet, dan nog blijft de focus op de lokale partij achterwege. Een mooi voorbeeld is wat VRT op de website publiceert over Londerzeel. Onder de titel ‘Vrouwen aan de macht in Londerzeel‘ een foto van de zetelende N-VA-burgemeester en een interview – en foto – met de lijsttrekker van Groen. Even geen zin om lijsttrekker Conny Moons van Londerzeel Warm en Dynamisch (LWD) te bellen? Nochtans is LWD sterker vertegenwoordigd in de gemeenteraad dan N-VA en Groen. Maar VRT valt graag terug op klassieke partijen en maakt zo van de gemeenteraadsverkiezingen te Londerzeel Vlaamse verkiezingen. Ook vele analisten doen dat en blijven hun vertrouwde paden bewandelen, maar ze verliezen zo het lokale belang uit het oog.

De particratie speelt de lokale afdelingen van de Vlaamse partijen parten.

Toch zijn er enkele lokale initiatieven die wel volop aandacht hebben gekregen: de Islampartij van Redouane Ahrouch, Be.one van Dyab Abou Jahjah, en het Vlaams Multicultureel Collectief van Ahmet Koç. Jahjah en Koç mogen in De Afspraak bij Bart Schols zelfs het belangrijke nieuws brengen dat ze nog geen programma hebben. Uiteindelijk blijkt het allemaal een slag in het water. Akrouch komt een handtekening te kort om een lijst in te dienen in Anderlecht, Koç krijgt zijn verhuis naar Gent niet geregeld en ook Jahjah mist handtekeningen in Antwerpen voor meerdere districtslijsten. Maar deze partijen kregen wel veel media-aandacht in aanloop naar de verkiezingen. Dan kan men volgens ons toch moeilijk zeggen dat de media niet aan politiek doen?

Lokale belangen zijn gewoon lokale belangen

Gemeenteraadsverkiezingen betreffen lokale belangen: leefbaarheid van de gemeente, mobiliteit, ordehandhaving, huisvesting, bereikbaarheid van scholen… Het is de vraag wie die lokale belangen het best behartigt. Burgemeester Peter Reekmans (Dorpspartij) schrijft hierover: ‘Wat is vandaag nog de meerwaarde van de ideologie van een traditionele partij voor een stad of gemeente? Op lokaal vlak is deze partijideologie al lang ondergeschikt aan de gemeentelijke belangen. Toch staat de partijideologie in de praktijk wel vaak in de weg van een beleid voor iedereen’.

Reekmans heeft een punt. Wanneer het behartigen van de lokale belangen wordt aangestuurd vanuit Brussel – waar de Vlaamse partijen hun hoofdkwartier hebben – dan raakt de lokale problematiek makkelijk ondergesneeuwd.

De particratie speelt de lokale afdelingen van de Vlaamse partijen parten. Ze zijn onderdeel van een groter politiek verhaal. Een voorbeeld: er zal na de gemeenteraadsverkiezingen ongetwijfeld opnieuw gedebatteerd worden over fusies van gemeenten. Lokale partijen kunnen hier volop de kaart van het lokale belang trekken. Wat geldt voor de ene gemeente, geldt niet noodzakelijk voor de andere. Voor de lokale afdelingen van de Vlaamse partijen ligt zo’n dossier moeilijker. Gaat het om een partij die in de Vlaamse regering vertegenwoordigd is, dan zal ze moeten rekening houden met het standpunt van de Vlaamse regering inzake fusies. Het belang van de partij primeert op het lokaal belang.

De lokale partij wordt daarentegen aangestuurd door de burgers zelf van de gemeente. Ze kan uitsluitend focussen op de lokale behoeften. Deze partijen zijn een waarborg voor een sterke lokale democratie waarbij de inwoners centraal staan. Ze zijn dan ook best geplaatst om het lokale belang het best te behartigen, zonder bemoeienissen uit Brussel. Vele burgers hebben dit reeds begrepen, nu de media nog.