Lokaal Brussels schandaal: arrogantie en misprijzen na Samusocial-debacle

De typering ‘lokaal schandaal’ is een understatement voor een zaak die Brussel, de PS en de Franstalige politiek in het algemeen op zijn grondvesten deed schudden.

En te bedenken dat daklozenorganisatie Samusocial strikt genomen niet eens een Brusselse stedelijke vzw is, maar een private vzw – weliswaar opgericht in 1999 op initiatief van toenmalig Brussels OCMW-voorzitter Yvan Mayeur (PS) en andere vooraanstaande socialisten uit het Brussels Gewest, als vrijzinnig antwoord op christelijke liefdadigheid. Dankzij royale subsidies van onder andere het Brussels Gewest, de federale regering en het Brusselse OCMW, en ongezonde belangenvermenging met plaatselijke machthebbers, groeide Samusocial uit tot een sleutelspeler in de noodopvang van daklozen en asielzoekers.

Het schandaal barstte los in juni 2017. Sommige bestuurders van Samusocial bleken exuberant hoge zitpenningen te ontvangen voor vergaderingen die vaak niet eens plaatsvonden. Het ging om de bestuurders van het zogeheten ‘bureau’, een selecte ad-hocclub binnen de raad van bestuur waarin de statuten van de vzw zelfs niet voorzag.

De leden van dat bureau, onder wie Brussels burgemeester Yvan Mayeur en partner in crime OCMW-voorzitster Pascal Peraïta (PS), streken bij Samusocial gemiddeld 1400 euro per maand aan aanvullende vergoedingen op, voor onduidelijke activiteiten. Extra pijnlijk was dat die vergoedingen werden betaald met de giften van particulieren en bedrijven aan de organisatie. Socialisten die zich verrijken met geld dat bedoeld is voor de allerarmsten – een kwade genius die de PS had willen bekladden had het niet beter kunnen verzinnen.

De publieke verontwaardiging was enorm: ‘graaicultuur’ en ‘Parti Socialiste’ gingen ongeveer hetzelfde betekenen in de ogen van menige Brusselaar. Bovendien gaf Mayeur noch Peraïta blijk van enig schuldbesef, wel integendeel: arrogantie en misprijzen voerden de boventoon in de zwakke verdediging van het tweetal.

In de daaropvolgende dagen en weken kwam ook aan het licht dat vooraanstaande PS’ers zoals Laurette Onkelinx hun kinderen aan een baan hadden geholpen bij Samusocial. Het grote publiek ontdekte het bestaan van een omvangrijk parallel bestuurlijk vzw-circuit, met alleen in de stad Brussel meer dan 1000 betaalde nevenbaantjes voor lokale potentaten en hun secondanten – een circuit waar democratische controle zo goed als onbestaande was.

Uiteindelijk trok Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) de zaak naar zich toe. Hij viel als eerste socialistische kopstuk openlijk partijgenoot Mayeur af. Die kwam steeds meer in nauwe schoentjes, en toen uiteindelijk zelfs beschermvrouw Laurette Onkelinx haar hoofd niet langer in het zand kon steken en de steun aan haar poulain introk, kondigde Mayeur op 8 juni 2017, dik tegen zijn zin, zijn ontslag aan. Een paar uur later deed OCMW-voorzitster Peraïta hetzelfde.

Terugbetalen

‘De val van Mayeur heeft ook Onkelinx danig verzwakt, ‘ zegt politicoloog Pascal Delwit, ‘en heeft ongetwijfeld meegespeeld in haar aangekondigde vertrek uit de politiek in 2019. En hoewel Onkelinx vandaag nog altijd voorzitter is van de Brusselse PS-federatie, is haar gezag aangetast. De federatie heeft geen greep meer op de lokale Brusselse PS-afdelingen.’

Half juni 2017 begon het Brusselse parket een gerechtelijk onderzoek naar het reilen en zeilen van Samusocial. Tegelijk werd in het Brussels Parlement een parlementaire onderzoekscommissie opgericht. Die kwam tot het besluit dat zowel Mayeur als Peraïta een bedrag van meer dan 100.000 euro onterecht verkregen zitpenningen moet terugbetalen. Of ze dat ook zullen doen, staat nog te bezien.

Zal de Samusocial-affaire van vorig jaar nog invloed hebben op het stemgedrag van de Brusselaars? ‘Ik denk het wel, maar hoe sterk die invloed zal zijn, is niet te voorspellen’, zegt Delwit. ‘Mayeur heeft natuurlijk wel ontslag moeten nemen. En de bedragen waarover het ging bij Samusocial waren eigenlijk heel klein, maar de symbolische portee van het Samusocial-schandaal is natuurlijk immens.’