‘Links campagne voeren om daarna vanuit het centrum te regeren, dat wordt niet meer gepikt’

‘Emmanuel Macron bewandelt een soort ‘derde weg’ op het moment dat iedereen in Europa ervan terugkeert’, schrijft Jan Cornillie (SP.A) over de campagne in aanloop naar de Franse presidentsverkiezingen.

“Cuba, maar dan zonder de zon”. Met deze kwinkslag fileerde Emmanuel Macron de verkiezingsbelofte van François Hollande om een 75% toptarief in de inkomstenbelasting in te voeren op alle inkomens hoger dan 1 miljoen.

De links-liberale Macron werd vervolgens Minister van Economie ter vervanging van de linkse stokebrand Arnold Montebourg. Nu is Macron (ex-PS) onafhankelijke presidentskandidaat, zonder partij en zonder ervaring, maar in de peilingen wel al derde na FN kandidaat Marine Le Pen en de kandidaat van de Republikeinen. Nu de rechtse Fillon hoogstwaarschijnlijk de kandidaat van de Republikeinen wordt, ligt de weg naar het centrum open voor nieuwkomers.

Ik vind Macron fascinerend om verschillende redenen.

Ten eerste omdat het op het eerste gezicht niet duidelijk is waarom zijn vroegere collega’s van de PS, president Hollande en premier Manuel Valls, zo onpopulair zijn. Na de hyper-president Nicolas Sarkozy, voerde Hollande een onspectaculair, maar wel degelijk beleid. Hij en Valls deden meer sociaal-economische hervormingen dan Nicolas Sarkozy ooit deed. Zo drukten ze een competitiviteitspact met grote lastenverlagingen door, zorgden ze voor de oprichting van een publieke investeringsbank en voerden ze een progressief stelsel van kinderbijslag in. Hun veiligheidsbeleid, zeker na de aanslagen, lag dan weer in het verlengde van dat van Sarkozy. Maar misschien is het daar wel misgegaan: links campagne voeren om daarna vanuit het centrum te regeren, dat wordt niet meer gepikt. Dan liever authentiek centrist zoals Macron of meteen onversneden extreem-links of rechts zoals Montebourg en Le Pen.

Stagnerende midden

Macron bewandelt een soort ‘derde weg’ op het moment dat iedereen in Europa ervan terugkeert. Dat hij daarmee lijkt weg te komen, heeft wellicht te maken met de specifieke situatie van Frankrijk. In een boek over de EU en de Europese welvaartsstaten, dat binnenkort verschijnt, noem ik Frankrijk en Italië het stagnerende midden. Ik verklaar mij nader. Tien jaar geleden was de Franse welvaart per hoofd van de bevolking bijna even groot als de Duitse. Nu is er een kloof van 15%. En dat is niet alles.

Voor elke Franse job die werd gecreëerd, kwamen er bijna 4 Duitse bij. In Frankrijk zijn er vandaag de helft meer jongeren zonder werk, opleiding of studie dan tien jaar geleden. En ondanks de duurdere sociale zekerheid, is de armoede er stijgend en bijna even hoog als in Duitsland. Om Macron te parafraseren: Frankrijk is Duitsland, maar dan zonder de jobs. Frankrijk heeft zijn economie, overheid en welvaartsstaat te laat en te gebrekkig hervormd. Jonge mensen stemmen met hun voeten. Het resultaat is dat Frankrijk lijkt vast te zitten, met een centrum-rechtse of linkse president zoals de voorbije jaren. En precies dat opent perspectieven voor een kandidaat die buiten de lijntjes kleurt.

Tot slot is Macron op een merkwaardige manier anti-establishment. Hij studeerde aan de prestigieuze ENA (Ecole Nationale de l’Administration) en ging aan de slag bij de 200 jaar oude Rotschild Bank. Niet meteen een man van het volk dus. Maar goed, Trump was ook multimiljonair. Op inhoudelijk en retorisch vlak, lijkt Macron echter meer een Obama dan een Trump. Hij valt op door zijn dynamisme, door te pleiten voor changement en door enkele linkse dogma’s zoals de 35 uren week in vraag te durven stellen. Hij houdt een terecht pleidooi voor sociale mobiliteit in het vastgeroeste Frankrijk. Hij neemt het op voor meer tolerantie en pluralisme in plaats van de klassieke Franse laïciteit. En samen met de Duitse vicekanselier Sigmar Gabriel pleit hij voor een grondige sociale hervorming van de eurozone met een Europees Monetair Fonds en een Europese minister van Financiën.

Slotsom: op dit moment is Macron de enige kans om iemand vaagweg centrum-links in de tweede ronde te krijgen van de Franse presidentsverkiezingen. Misschien is hij te jong, te Angelsaksisch sociaaldemocraat en te zeer geassocieerd met de haute finance om er te geraken, maar zeker is dat niet. De kiezer heeft al meerdere keren voor verrassingen gezorgd. Frankrijk zou in elk geval beter af zijn met meer mensen als Macron op centrumlinks. Met telkens opnieuw dezelfde mensen en dezelfde ideeën zal links in de presidentsverkiezingen anders gedwongen worden tot een keuze tussen hard rechts en extreem rechts.