Lieven Boeve miste zijn start niet als grote baas van het katholiek onderwijs. Toen hij vorig jaar zijn concept van dialoogschool op tafel legde, zette N-VA hem weg als de man die het katholiek onderwijs om zeep helpt. Maar de Leuvense theoloog is niet snel onder de indruk. Deze Week neemt met hem de uitdagingen voor de toekomst onder de loep.
Lieven Boeve volgde drie jaar geleden Mieke Van Hecke op als grote baas van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. De overstap van de universiteit verliep vlot, stelt hij. ‘Ik was als decaan al bezig met de organisatorische lijn en de katholieke dialoogschool. Ik heb twintig jaar mogen nadenken, nu mag ik uitvoeren. En ik kan mijn twee passies combineren, onderwijs en religie. Dat maakt deze functie zeer boeiend.’ Een gesprek.
U bent theoloog van opleiding. Wou u net als uw voorgangster priester worden als kind?
Als ik die ambitie al had, dan heb ik die snel losgelaten. It comes with a price. Ik heb een vrouw en drie kinderen. Ik zou die niet willen inruilen (lacht). Ik denk dat iedereen in mijn situatie er ooit wel aan dacht om priester te worden. De theologen van de generatie vóór mij zijn allemaal priester of religieus geworden. Toen ik begon te studeren, begin jaren tachtig, was de secularisatie al ingezet. Maar religie heeft mij vooral om een andere reden uitgedaagd. Wat zien mensen daarin? En hoe kan religie ook in de toekomst mensen boeien?
U bent een invloedrijke stem vandaag. Is dat de grootste aanpassing?
Dat men vandaag luistert als ik iets zeg, is vast en zeker een verandering. Ik sprak voordien ook al eens met de media, en zei toen dezelfde dingen, maar wellicht luisterde niemand. (glimlacht) Nu krijg je wél reacties als je iets zegt. Dat heb ik al ondervonden. Maar dat schrikt me niet af. Ik ga het maatschappelijk debat niet uit de weg. Wie deze functie beoefent, moet af en toe open en bloot spreken. Onderwijs maakt een belangrijk deel uit van de samenleving. Als je een inhoudelijk project hebt voor het onderwijs, dan heeft dat automatisch impact op die samenleving.
Zoals met de katholieke dialoogschool. N-VA-voorzitter Bart De Wever sneerde datu het katholiek onderwijs om zeep helpt. Schrok u daarvan?
Je kan diversiteit blijven zien als een probleem, of je kan ermee aan de slag gaan. Ik kies de laatste optie
Ja, natuurlijk. Men heeft die discussie geframed als zijnde: het katholiek onderwijs wil moslims binnenhalen. Het ging alléén daarover. Over de hoofddoek, over islamitische gebedsplaatsen. Terwijl het concept net uitgaat van het katholiek mensbeeld. Dat betekent in dialoog gaan met elkaar.
Onze fundamentele waarden worden op geen enkel ogenblik in vraag gesteld. Wij pleiten voor redelijke aanpassingen, altijd en overal. Als het over diversiteit gaat, als het over inclusie en zorg gaat. Onze directeurs, leerkrachten en bestuurders hebben dat zeer snel begrepen. Het project werd ook goed bevonden op ons congres.
Is een moslim welkom als leerkracht in het katholiek onderwijs?
Ja. Al wie wil meewerken aan ons inhoudelijk project, wat de persoonlijke levensbeschouwing ook is, is welkom. Vroeger was het katholiek onderwijs er voor en door katholieken. Dat kan je vandaag niet volhouden. Als je vandaag je katholieke eigenheid in de verf wil zetten, moet je dat doen met je mensbeeld. Kijk, je kan diversiteit blijven zien als een probleem, of je kan ermee aan de slag gaan. Ik kies de laatste optie.
Benauwt het u, die angstige tijden?
Ik maak me zeker zorgen. Over de polarisatie dan. Genuanceerd denken wordt onmogelijk. En wie is het slachtoffer van de polarisatie? Het midden. Vergeet niet dat de meerderheid van de mensen nog steeds in het midden leeft. Helaas kan het onderwijs alleen die situatie niet rechtzetten. Opvoeding gebeurt op drie niveaus: het gezin, het onderwijs en de samenleving. Minstens twee, en liefst de drie niveaus moeten in dezelfde zin evolueren om iets in beweging te zetten. Als je diversiteit wil omarmen, zal ook de samenleving een andere attitude moeten aannemen.
Wat is de grootste uitdaging voor het onderwijs vandaag?
Onderwijs staat of valt met de leerkracht. De grootste uitdaging is: voldoende én sterke leerkrachten aantrekken en de leerkrachten die er zijn, beter ondersteunen. Opleiding, loopbaan, ondersteuning, dat wordt best allemaal grondig herbekeken. Dat gebeurt ook momenteel. Wij doen dat door schaalvergroting aan te moedigen.
Scholen moeten meer samenwerken. We willen zo een omgeving scheppen waarin mensen die met het pedagogische bezig zijn, ontlast worden van andere zaken. Als een leerkracht of directeur voortdurend ballen van het dak moet rapen, naschoolse opvang moet doen of bezig moet zijn met administratie, dan zit er iets fout. Een tweede zaak is meer teamwerk. Als je beter met diversiteit, zorg en inclusie wil omgaan, is dat de enige weg vooruit.
De scholen zijn nu hun reserves aan het opgebruiken. Dat is een groot probleem, want die reserves zijn bedoeld voor investeringen
Een leerkracht alleen voor een klas van 25 leerlingen is niet de toekomst. Soms zal je twee mensen nodig hebben. Soms zal je in kleinere groepjes moeten werken. Dat staat ook zo in ons nieuw leerplan voor het basisonderwijs.
Hoe moet het dreigend leerkrachtentekort aangepakt worden?
Wat basisonderwijs betreft, pleiten wij voor een masteropleiding. Je mist vandaag een grote groep potentieel sterke leerkrachten omdat die voor een universiteit kiezen en daardoor niet in het basisonderwijs kunnen terechtkomen.
Verder maak ik graag de vergelijking met de zorgberoepen. Toen daar een tekort was, is het statuut aantrekkelijker gemaakt en heeft men een campagne gevoerd om de maatschappelijke waarde in de verf te zetten. Dat moet ook gebeuren voor leerkrachten.
Is leerkracht een zwaar beroep?
Ik daag iedereen uit die het tegendeel denkt, het beroep even uit te oefenen. Dan ben ik meteen van dat tekort verlost. (lacht) Leerkracht is zeker een zwaar beroep. Dat zal ook blijken uit het onderzoek dat loopt naar de taakbelasting.
Vorig jaar in september luidde u de alarmbel over de besparingen in het onderwijs. Hoe zit dat vandaag?
Dat zit niet goed. In het basisonderwijs staat het water aan de lippen. We zien op minder dan tien jaar tijd een koopkrachtverlies van elf procent. De scholen zijn nu hun reserves aan het opgebruiken. Dat is een groot probleem, want die reserves zijn bedoeld voor investeringen. In het secundair onderwijs wordt dat een even groot probleem bij ongewijzigd beleid.
Als je ziet hoe kwistig omgesprongen wordt met geld voor Oosterweel, zou je nochtans denken dat Vlaanderen budget heeft.
Ik ben blij dat u dat ook opmerkt. Ik hoop dat veel mensen dat doen. Dit debat moet gevoerd worden, zo snel mogelijk. Op deze manier kan het niet verder.
Klopt het dat leerkrachten zelf materiaal moeten aankopen?
Ik hoor die verhalen ook al eens. Dat wordt best geen standaard praktijk.
Om af te sluiten: is twee maanden vakantie niet te lang?
Die vraag komt vaak terug. Je hebt inderdaad een risico op leerverlies. Anderzijds ben ik van mening dat een stevige onderbreking nodig is om leerkrachten én leerlingen toe te laten de batterijen echt op te laden. Vergeet niet dat veel personeelsleden op school verder werken tot 10 of zelfs 15 juli, en opnieuw beginnen vanaf 16 augustus.
Vooral voor kansarme kinderen is die vakantie te lang, vertellen specialisten.
(knikt) Dat is een terechte bezorgdheid. Maar is een inkorting van de zomervakantie dé oplossing? Misschien zijn zomerscholen een optie? Die zijn bijvoorbeeld in Antwerpen voor anderstalige nieuwkomers een groot succes.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier