‘Lessen uit de coronacrisis: het jaar 2020 leidt ons naar een andere wereld’

‘De kostprijs van de bankencrisis zal in het niets vervallen in vergelijking met deze coronacisis’, schrijft professor Herman Matthijs.

De manier waarop we onze economie hebben dichtgegooid zal leiden tot een gigantische terugval van het bbp (bruto binnenlands product) en de welvaart. Het vooropgestelde begrotingstekort van 3 procent, de erfenis van de regeringen-Michel, zou een schitterend resultaat zijn in vergelijking met de huidige situatie.

Het vooruitzicht is niet aantrekkelijk; een bbp-terugval van minstens 10 procent, een begrotingstekort richting 40 miljard euro en een overheidsschuld die gaat wedijveren met die van de Griekse omvang. Als we het dichtgooien van onze economie niet herzien, kunnen we beter onmiddellijk het statuut aanvragen van kandidaat-ontwikkelingsland bij de Wereldbank. Nederland en Zweden kijken er in ieder geval anders tegenaan. Bovendien zijn dat ook landen met een positief begrotingssaldo.

Een ander opvallend gegeven is dat de onderrichtingen van bovenuit tegenstrijdig zijn. Men kent een situatie waarbij dat de lokale besturen en de ziekenhuizen in een positie zijn geraakt van veel onduidelijkheden en van ’trek uw plan’. De aansturing van het beleid inzake deze coronacrisis kan veel beter.

Ook zou de regering duidelijker moeten communiceren over wat het statuut is van de vele zomer muziekfestivals en de historische optochten. Zeg duidelijk dat daar niets van kan doorgaan dit jaar en dat om redenen van volksgezondheid. Of is het lobbywerk van de verzekeringsmaatschappijen zo enorm? Want als men de Olympische Spelen en het EK-voetbal kan uitstellen, wat is dan het argument om die muziekfestivals en optochten niet uit te stellen?

Een zelfde bemerking geldt ten aanzien van de voetbalcompetitie. Maak daar een einde aan. Bovendien is het een schandaal dat sommige ploegen van het betaald voetbal een beroep doen op de technische werkloosheid , terwijl dat nu juist een sector is met vele fiscale- en parafiscale voordelen.

Er zijn zeker argumenten om bepaalde sectoren gesloten te houden om redenen van volksgezondheid. Het onderwijs en het openbaar vervoer, dat een grote densiteit van publiek kent, kan men zeker nog tot midden mei gesloten houden. Wat dan ook inhoudt dat de examenperiode in juli zal doorlopen. Toch is het nog de vraag of er wel examens gaan kunnen georganiseerd worden als men de crisis niet onder controle krijgt. Dan belandt men in een examenscenario voor eind augustus.

Waarom de Brusselse metro open blijft is onbegrijpelijk. Dat de zwembaden, de voetbal- en andere sportieve competities , nachtwinkels, sporthallen, restaurants, cafés en vele anderen toe blijven of worden stopgezet is zeker verdedigbaar.

Te veel dicht

Toch heeft men te veel dichtgegooid, waardoor de kost van de bancaire crisis in het niets gaat vervallen in vergelijking met deze coronacrisis. Enkele voorbeelden:

– Aangezien er toch weinig autoverkeer is vast te stellen, kan men de wegenwerken beter nu doen. Het zou veel tijd, geld en files besparen. Waar wacht de Vlaamse overheid op ?

– Naast deze sector is het ook raadzaam dat men de bouwsector terug laat opstarten. En waarom blijven audiologen, opticiens, autoscholen, telecomwinkels, garages, carwashes, wasserijen, doe-het-zelf-zaken als Hubo en anderen gesloten? Mits de nodige hygiënische omkadering en regels kunnen die open.

– Trouwens, niet alleen de schrik voor het virus houdt de zaken toe. De technische werkloosheid en de bijkomende premies leiden in nogal wat gevallen tot situaties dat thuis blijven financieel interessanter is dan terug gaan werken.

Verkeerde inschatting

Dat de ziekenhuizen, de verzorgingsinstellingen en de thuisverpleegkundigen te weinig medisch beschermmaterieel hebben, is een echt schandaal. Een land dat wil meespelen in de eerste klasse, moet zorgen dat het een strategische stock heeft van dergelijk materieel. Dat kost geld, maar is een noodzaak. Desnoods geeft men die opdracht aan het leger. Maar men heeft daar de laatste jaren gemakkelijkshalve op bespaard. Het idee was dat het toch nooit nodig zou zijn.

Bovendien werd heel de medische- en paramedische sector alsook de apotheken de laatste jaren ondergedompeld in een kafkaiaanse over-reglementering. De voorbeelden zijn legio: de site voor de elektronische voorschriften werkt meer niet dan wel, er is een geldverspillend en nutteloos JCI-managementsysteem in de ziekenhuizen, dat niets te maken heeft met medische zorgen, enzovoort.

Kortom, men heeft te veel geld gestoken in een gigantische administratieve omkadering, te weinig in de eerste lijn van de medische zorg. Nu merkt men ook het belang van het hebben van de ‘duurdere intensive care-bedden’. Met andere woorden, vanaf nu moet er terug geïnvesteerd worden in ziekenhuisbedden en de bijhorende infrastructuur.

Op het vlak van volksgezondheid zijn er hier ook al weken geleden fouten gemaakt, bijvoorbeeld met een compleet verkeerde inschatting van de Italiaanse toestand. Vliegtuigen vanuit Italië en Spanje bleven doodleuk landen op Zaventem. Begrijpe wie kan.

Europa

Dan komen we bij de Europa. De EU-Commissie was de voorbije weken onbestaand. Het Stabiliteits- en Groeipact en de regels inzake staatssteun zijn opgeschort. Dat wil dus zeggen dat de overheden zeer zwaar in het rood kunnen gaan om de factuur van deze crisis te betalen.

De kans is meer dan reëel dat er nu allerlei pogingen gaan gedaan worden, van binnen en buiten de EU (China en Rusland), om allerlei strategische sectoren op te kopen. In dit land is daar nooit veel beleid rond gevoerd. De elektriciteitssector, de banken Dexia en BNP en nog veel meer bedrijven zijn al eerder aan een schappelijk prijsje verkocht aan de Vijfde Franse Republiek. Niet te vergeten: de leidinggevende partij in de federale regering, de MR, is een bijhuis van de partij van President Macron. Het is zeer de vraag of de federale of de Vlaamse regering in staat gaan zijn om een beleid op te starten rond het in de hand houden van strategische bedrijven.

(Tussen haakjes: MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez heeft tijdens de afgelopen regeringsonderhandelingen bewezen dat hij de slimste van de klas is. Want de MR heeft met 14 kamerzetels de volgende sleutelposities binnen gehaald: de EU-Raadsvoorzitter, de EU-Commissaris, de Eerste Minister, zes Ministers en de Senaatsvoorzitter. Al de partijen buiten de regering staan er op te gapen en hebben niets.)

De EU-Commissie zou de handel met China volledig moeten herzien en er voor zorgen dat strategische zaken hier worden gemaakt. Het heeft ook veel te lang geduurd eer de buitengrenzen van de Schengenzone werden afgesloten. China sloot zijn grenzen voor buitenlanders gewoon op één dag. Ondertussen ligt de Europese Unie er verslagen bij en het is elk land voor zich. Ook wij zijn niet bereid, zelfs maar symbolisch, Italiaanse patiënten op te nemen.

Dan stelt zich nog de vraag welk beleid de Europese Centrale Bank gaat voeren. Als men daar niet innoverender kan zijn dan het opkopen van obligaties, belooft dat weinig goeds voor de burgers. Want die factuur gaat zeer veel geld kosten.

Uitdagingen

Toch kan deze historische crisis ook de mogelijkheid bieden om ons fiscaal stelsel op arbeid en de organisatie van de arbeidsmarkt grondig te herdenken.

De grootste uitdaging wordt nu het in stand houden van de voedselketen. Op zijn minst gaan die prijzen fors stijgen in de volgende maanden. Maar als de aanvoer vanuit de velden en de productiehuizen zou beginnen uit te vallen, gaat het volk meer dan morren.

Zo’n ramp als het coronavirus zal hopelijk niet alledaags worden. Maar het leert ons dat we in het verleden nooit een grootse theoretische oefening hebben gedaan rond een dergelijk thema. In de nabije toekomst zal men het Crisiscentrum moeten herdenken. Bovendien zijn er teveel actoren betrokken bij het nemen van beslissingen. De menselijke en financiële kost van deze crisis zal enorm zijn. Het jaar 2020 leidt ons naar een andere wereld.